Η Ανάσταση του Χριστού, η ανάστασή μας

Χριστός Ανέστη εκ νεκρών, θανάτω, θάνατον πατήσας, και τοις εν τοις μνήμασι, ζωήν χαρισάμενος.

.....Ανέστη Χριστός, και νεκρός ουδείς επί μνήματος. Χριστός γαρ εγερθείς εκ
νεκρών απαρχή των κεκοιμημένων εγένετο......

Κατηχητικός Λόγος Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Εορτή των εορτών και πανήγυρις πανηγύρεων ονομάζεται το Πάσχα.
Η Ανάσταση αποτελεί το κέντρο της πίστης και της λατρείας μας.
Θρίαμβος ζωής. Με την πτώση, η φθορά και ο θάνατος γίνονται μόνιμες καταστάσεις και γνώρισμα του πεσμένου ανθρώπου που ζει χωρίς ελπίδα και φως. Αιχμαλωτίζεται ο άνθρωπος στην κατάσταση αυτή και δεν υπάρχει δυνατότητα απεγκλωβισμού του. Κυριαρχεί σε μία ολόκληρη περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας ο πόνος, η φθορά και ο θάνατος. Θάνατος σωματικός και πνευματικός. Κυρίαρχος ο Άδης και η νέκρωση. Και όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου εξαπέστειλε ο Θεός τον Υιόν αυτού... Η ελπίδα έρχεται στον άνθρωπο και στον κόσμο ολόκληρο με την Σάρκωση και την παρουσία του Υιού και Λόγου στον κόσμο. Εν τόπω και εν χρόνω. Ταπεινούται και γίνεται ο Τέλειος Θεός, τέλειος άνθρωπος σε όλα, εκτός της αμαρτίας. Και γίνεται άνθρωπος από αγάπη και μόνο. Σταυρώνεται και
πεθαίνει πάνω στο Σταυρό πραγματικά. Η ταφή γίνεται "ως έθος εστίν τοις
Ιουδαίοις". Στον τάφο υπάρχει η απόλυτη κυριαρχία και εξουσία του θανάτου.
Όμως ο τάφος του Χριστού είναι διαφορετικός. Έγινε πηγή νέας ζωής και ελπίδας. Χαρά και ελπίδα πηγάζουν από τον κενό τάφο του Χριστού. Δεν ήταν δυνατόν να κρατήσει ο Άδης τον αρχηγό της ζωής. Ο Κύριος αναστήθηκε εσφραγισμένου του μνήματος. Η μεγάλη πέτρα του μνήματος "αποκεκύλισται" όχι για να βγει από τον τάφο ο Αναστημένος Σωτήρας και Κύριος αλλά για να βεβαιωθούν οι μυροφόρες γυναίκες ότι ο τάφος είναι άδειος και τα εντάφια σπάργανα είναι "χωρίς εντετυλιγμένα εις ένα τόπον". Πολύ σωστά η Εκκλησία μας προβάλλει ως σωστή θεολογικά την εικόνα της Αναστάσεως, σε δύο τύπους, όχι αυτή της δυτικής τέχνης και τεχνοτροπίας όπου ο Χριστός παρουσιάζεται πάνω από τον τάφο με μία σημαία. Η ορθόδοξη εικόνα ιστορείται είτε με το Χριστό στον Άδη νικητή όπου τραβάει τον Αδάμ και την Εύα (τους γενάρχες) από το θάνατο και τη φθορά είτε τον άγγελο να δείχνει τον άδειο τάφο στις μυροφόρες και να λέει: "ηγέρθη ουκ έστιν ώδε. Ίδε ο τόπος όπου έθηκαν αυτόν...". Και η ανάσταση αυτή είναι μία νέα αρχή στην ανθρώπινη ιστορία και τον κόσμο ολόκληρο. Ο Χριστός έγινε η "απαρχή των κεκοιμημένων" όπως καταλήγει ο Κατηχητικός λόγος του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Δώρισε με την Ανάστασή Του νέα ζωή και ελπίδα στον άνθρωπο. Είναι η Ανάσταση του Χριστού κορυφαίο γεγονός στην ανθρώπινη ιστορία γιατί κατήσχυνε τον Άδη, κατήργησε το θάνατο και καταπάτησε το διάβολο που μέχρι τότε κυριαρχούσαν και εξουσίαζαν την ανθρώπινη ύπαρξη. Και γι αυτό ονομάζουν τον Ζωοδόχο Τάφο του Χριστού "εργαστήριο αναστάσεως" οι Πατέρες της Εκκλησίας μας. Με την Ανάσταση του Σωτήρα μας όλα αλλάζουν. Τίποτα δεν είναι ίδιο. Ο άνθρωπος και ο κόσμος αναδημιουργούνται. Η κτίση όλη ζει θεολογικά την όγδοη ημέρα της Δημιουργίας. Η ελπίδα και η παρηγοριά είναι γνωρίσματα του ανθρώπου και πάλι. Χαρίζονται σε μας τους ανθρώπους οι χαμένες δυνατότητες σωτηρίας και γκρεμίζεται ο φραγμός που υπήρχε ανάμεσα στο Δημιουργό και μας. Ο Άδης και ο θάνατος δεν είναι πια οι φοβεροί και ανίκητοι εχθροί του ανθρώπου. Ο διάβολος δεν είναι πια ο δυνάστης και ο εξουσιαστής. Όλα αλλάζουν. Τίποτα δεν είναι όπως πριν. Δεν υπάρχει στην ανθρώπινη ιστορία πιο θαυμαστό και πιο χαρμόσυνο γεγονός. Και δεν υπάρχει και μεγαλύτερη αγάπη από την αγάπη του Θεού. Η Ανάσταση του Χριστού είναι το κορυφαίο γεγονός στην ανθρωπότητα και το
επισφράγισμα της Θείας Οικονομίας. Ο Χριστός κατήλθε εν τοις κατωτάτοις της γης και συνέτριψε μοχλούς αιωνίους. Και γι αυτό "θανάτου γαρ θάνατος ο θάνατος αυτού γέγονεν " αναφέρει ο ιερός Χρυσόστομος χαρακτηριστικά. Και στον Κατηχητικό Λόγο του μεγάλου αυτού Πατέρα της Εκκλησίας μας ο οποίος διαβάζεται μετά την Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία, λίγο πριν κοινωνήσουν οι πιστοί, αναφέρεται με θαυμάσιο τρόπο στην κάθοδο του Χριστού στον Άδη. "Κατήλθε μέχρις Άδου ταμείων" ο Σωτήρας μας για να γεμίσει τα πάντα με τη δόξα Του. Να φωτίσει τα πάντα με το φως Του. Να δωρίσει σωτηρία σε όλους. Στους νεκρούς στον Άδη, στους επί γης, σε όλους τους ανθρώπους. Και όλα τα παραπάνω τα περιγράφει ο υμνωδός σε ένα υπέροχο τροπάριο: "Ίνα σου της δόξης τα πάντα πληρώσεις, καταπεφοίτηκας εν κατωτάτοις τοις γης....και ταφείς φθαρέντα με καινοποιείς φιλάνθρωπε". Μόνο ο Χριστός μπορεί να χαρίσει ζωή, αιωνιότητα και αφθαρσία στον άνθρωπο. Και αν η Εκκλησία μας εορτάζει με τόση λαμπρότητα το υπερφυσικό γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου μας το κάνει για να μας τονίσει ότι η Ανάσταση του Χριστού μας δίνει τη δυνατότητα της δικής μας αναστάσεως. Η Ανάσταση του Σωτήρα μας μας χαρίζει τη χαμένη αιωνιότητα.
Η Ανάσταση Του είναι δική μας ανάσταση και σωτηρία. Μετά την Ανάσταση
δεν είμαστε πια όπως "οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα". Δωρίζεται σε μας
ελπίδα ζωντανή και σίγουρη. Το φως της αναστάσεως φωτίζει πια τον άνθρωπο παντοτινά. Είναι το αιώνιο Φως της Θεότητας. Είναι το κορυφαίο γεγονός στην πίστη μας. Είναι ο θρίαμβος της πραγματικής ζωής. Το επισφράγισμα στη διδασκαλία Του. Και γι αυτό δεν είναι τυχαία τα λόγια του αποστόλου Παύλου "..ει Χριστός ουκ εγήγερται, ματαία η πίστις, κενόν δε και το κήρυγμα ημών...". Αυτό λοιπόν το κήρυγμα και η διδασκαλία των Αποστόλων, των Πατέρων, των αγίων και των ασκητών της πίστης μας τόσους αιώνες έχει ένα κεντρικό νόημα. Την Ανάσταση του Κυρίου. Και έχει ένα και μόνο σκοπό. Τη μετοχή μας στο Θείο αυτό και θαυμαστό γεγονός της αναστάσεως που είναι και δική μας ανάσταση. Ανάσταση του πεσμένου ανθρώπου. Γιατί μόνο ο Χριστός μπορεί να δώσει ζωή μέσα από τον τάφο. Ο Θεάνθρωπος Κύριος παρέλαβε το ανθρώπινο σώμα με την Γέννησή Του και το θέωσε με την Ανάστασή Του. Είναι και παραμένει στους Ουρανούς τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος. Και δείχνει σε μας το δρόμο τον αληθινό και την πραγματική διάσταση και αξία της ζωής. Το γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου είναι παντοτινό. Είναι αιώνιο. Η Ανάσταση του Κυρίου είναι το πλέον θαυμαστό και χαρμόσυνο γεγονός: "Χριστός γαρ εγήγερται, ευφροσύνη αιώνιος". Και γι αυτό η Εκκλησία μας ζει Αναστάσιμα. Η κάθε Κυριακή είναι αφιερωμένη στην Ανάσταση του Κυρίου. Κάθε Κυριακή η Εκκλησία έχει ένα μικρό Πάσχα και η υμνολογία είναι αναστάσιμη. Η Εκκλησία στην Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία μας καλεί με τον Κατηχητικό Λόγο να "απολαύσομε πάντες του συμποσίου της πίστεως". "Η τράπεζα γέμει... μηδείς εξέλθει πεινών". Μας καλεί να κοινωνήσουμε. Να λάβουμε Σώμα και Αίμα Χριστού. Το Πάσχα και κάθε Κυριακή η εκκλησία μας προτρέπει σε ένωση με τον Σωτήρα Χριστό ο οποίος είναι ο "ανιστών τους νεκρούς". Η σωτηρία μας προέρχεται από την Ανάσταση του Χριστού και την μετά πίστεως και αγάπης συχνή μετοχή μας στη Θεία κοινωνία.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ - ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ

«Μεγάλα τά τῆς προσευχῆς κατορθώματα»

 

   Ο σεβαστός Γέροντας Γεράσιμος o   Υμνογράφος ανέφερε ότι είχε δώσει στον πάμφτωχο Καρουλιώτη ασκητή Φιλάρετο διακόσιες δραχμές το έτος 1935 , καθότι ο Φιλάρετος βρέθηκε σε μία μεγάλη ανάγκη: «Τον είχα δει πολύ στενοχωρημένο και του είπα: Μη στενοχωριέσαι, αββά. Πάρε  τα χρήματα αυτά. Δεν χρειάζεται να μου τα επιστρέψεις. Κάνε μια προσευχή στον Πανάγαθο Θεό να με ελεήσει».

Ο ασκητής πήρε τα χρήματα , ευχαριστώντας τον αδελφό για την αγάπη του και ξεκίνησε να δώσει το χρέος του προς τη Σκήτη της αγίας Άννας. Στο δρόμο, κατά τη συνήθειά του, έλεγεν αδιάκοπα την ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με». Καθώς βάδιζε , ξαφνικά βλέπει εμπρός του τέσσερα χαρτιά απλωμένα , το ένα δίπλα στο άλλο.Του έκαναν εντύπωση , διότι δεν έμοιαζαν με άλλα χαρτιά. Τα πήρε και με την απλότητα που τον διέκρινε , επέστρεψε πίσω στον π. Γεράσιμο.

-         Τι χαρτιά είναι αυτά, Γέροντα; Τα βρήκα εδώ πιο κάτω καθώς βάδιζα προς την Αγία Άννα.

Ο π. Γεράσιμος θαύμασε για τη θεία Πρόνοια και για την δύναμη της προσευχής. Τέσσερα πενηντόδραχμα αμεταχείριστα!

-         Γέροντα Φιλάρετε- του είπε- αυτά τα χαρτιά είναι τέσσερα πενηντόδραχμα . Σου τα έστειλε ο Θεός. Αλλά πες μου, σε παρακαλώ, τι έλεγες και τι σκεπτόσουν καθώς πήγαινες στη Σκήτη;

-         Τι άλλο, πάτερ μου, παρά την ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ…». Κάποτε- κάποτε όμως έφευγε ο λογισμός μου και πήγαινε στο χρέος των  διακοσίων δραχμών και έλεγα πώς θα ξεχρεωθώ και από σένα, πώς θα σου δώσω πίσω τα χρήματα. Πάρε τα, σε παρακαλώ, να ελευθερωθεί ο νους μου από αυτόν τον λογισμό και από αυτό το χρέος.

Πηγή: Θεολογία και Θαύματα

της Νοεράς Προσευχής

«Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με»

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ

ΠΑΥΛΟΥ Κ. ΝΤΑΝΑ

ΙΕΡΟΚΥΡΗΚΟΣ

Εκδόσεις «Άθως»
 http://eisdoxantheou-gk.blogspot.gr/2014/07/blog-post_15.html

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΙΕΡΕΜΙΑ, «ΥΠΟΣΤΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ» ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΚΑΙ «ΑΝΤΙΔΟΣΗ ΙΔΙΩΜΑΤΩΝ»

«ΥΠΟΣΤΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ» ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΚΑΙ «ΑΝΤΙΔΟΣΗ ΙΔΙΩΜΑΤΩΝ»

(Μέ ἀφορμή μία δογματική «διένεξη»

καί μικρή συμβολή σ᾽ αὐτήν)
Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

† Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ

  ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

ΚΑΤΗΧΗΣΗ

   ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 18 Μαΐου 2014

1. Τό σημερινό μας μάθημα, ἀγαπητοί μου νέοι καί νεάνιδες τῆς πνευματικῆς μας ὁμάδος, θά εἶναι δογματικό. Χωρίς νά ἀναφέρω πρόσωπα καί πράγματα, θά λάβω ἀφορμή ἀπό μία τελευταία δογματική «διένεξη» μεταξύ θεολογούντων προσώπων, γιά νά προσφέρω σέ σᾶς μέ ἁπλότητα ἕνα μάθημα ἀναφερόμενο στό πρόσωπο τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, γύρω ἀπό τό Ὁποῖο ἦταν ἡ «διένεξη» αὐτή, ὅπως τήν εἶπα. Θά ἔλεγα ὅτι εἶναι καλό νά ὑπάρχουν τέτοιες ἔντονες συζητήσεις, γιατί αὐτό σημαίνει θεολογική εὐαισθησία, σημαίνει θεολογικό ἐνδιαφέρον καί ἔτσι δημιουργοῦνται τελικά καί στούς ἀδιαφόρους θεολογικά ἐνδιαφέροντα. Ἐπιθυμῶ, φίλοι μου, νά ἀγαπᾶτε τά θεολογικά μαθήματα καί ὁ γενικός σκοπός τῶν μαθημάτων μας ἐδῶ εἶναι νά γνωρίσετε τήν ὀρθόδοξη θεολογία. Τά δογματικά θέματα εἶναι πολύ σοβαρά, γιατί ἐκφράζουν τήν πίστη μας. Καί πρέπει νά προσέχουμε, πολύ πρέπει νά προσέχουμε στήν διατύπωση τῶν ἀληθειῶν τῆς πίστης μας, γιατί μία ἐσφαλμένη διατύπωση ἑρμηνεύεται ἀπό τόν ἄλλο ὡς αἵρεση.

2. Τό δογματικό θέμα, τό ὁποῖο θά μελετήσουμε σήμερα μέ ἀφορμή μιά φραστική διαφωνία κάποιων θεολογούντων προσώπων, εἶναι γύρω ἀπό τό πρόσωπο τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Γιά τόν Ἰησοῦ Χριστό μας, ἀγαπητοί μου φίλοι, πιστεύουμε ὅτι εἶναι Υἱός τοῦ Θεοῦ, τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος. Εἶναι θεῖο πρόσωπο μέ θεία φύση. Ἀκόμη πιστεύουμε ὅτι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ  ἔγινε ἄνθρωπος. Ἔλαβε καί ἀνθρώπινη φύση. Τό θεῖο Του πρόσωπο δηλαδή ἤ ἡ ὑπόστασή Του – ὅπως τό λέμε διαφορετικά τό πρόσωπο –, μαζί μέ τήν θεία φύση πού εἶχε ὡς Θεός, ἔλαβε καί ἄνθρώπινη φύση. Δύο φύσεις, λοιπόν, ἡ θεία καί ἡ ἀνθρώπινη φύση, ἑνώθηκαν στό ἕνα πρόσωπο, στήν μία ὑπόσταση, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Αὐτό εἶναι ἕνα μεγάλο θαῦμα. Θαῦμα, κατά πρῶτον, εἶναι τό ὅτι ἡ ἄφθαρτη καί ἀθάνατη θεία φύση ἑνώθηκε μέ τήν φθαρτή καί θνητή ἀνθρώπινη φύση. Αὐτό ὁ Πλάτων δέν τό δεχόταν, γιατί τό εἶχε πεῖ καί τό εἶχε γράψει ὅτι «Θεός ἀνθρώπῳ οὐ μίγνυται» (Συμπόσιον, 202ε-203α). Καί εἶναι ἔπειτα μεγάλο θαῦμα ἡ ἕνωση τῶν δύο φύσεων στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, γιατί κάθε φύση προϋποθέτει καί ἕνα πρόσωπο. Ἀφοῦ λοιπόν στήν περίπτωση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἔχουμε δύο φύσεις, ἔπρεπε λογικά νά ἔχουμε καί δύο πρόσωπα. Ὄχι! Ἕνα τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μέ δύο φύσεις. Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός εἶναι «διπλοῦς τήν φύσιν, ἀλλ᾽ οὐ τήν ὑπόστασιν», ὅπως ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας. Αὐτό τό θαῦμα, ἀγαπητοί μου νέοι, ἔγινε στήν Κοιλία τῆς Θεοτόκου. Γι᾽ αὐτό καί ἕνας πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ Κύριλλος Ἀλεξανδρείας νομίζω, τήν Κοιλία τῆς Παναγίας μας τήν ὀνομάζει «ἐργαστήριον ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων», τῆς θείας καί ἀνθρώπινης φύσης! Τό ξαναλέγω: Τό νά ἑνωθοῦν δύο φύσεις σέ ἕνα μόνο πρόσωπο, αὐτό εἶναι ἕνα μεγάλο θαῦμα καί αὐτό τό θαῦμα ἔγινε ΜΟΝΟ στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ!

3. Παρακαλῶ, ἀγαπητοί μου φίλοι, σκεφθεῖτε το καλά αὐτό καί νοήσατέ το, γιατί εἶναι δόγμα τῆς πίστης μας: Στό ἕνα πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ πού σαρκώθηκε στήν Παναγία μας, εἶναι ἑνωμένες δύο φύσεις, ἡ θεία καί ἡ ἀνθρώπινη. Οἱ δύο αὐτές φύσεις ἑνώθηκαν στόν Ἰησοῦ Χριστό «ὑποστατικῶς», γιατί εἴπαμε ὅτι τό πρόσωπο λέγεται καί ὑπόσταση. Καί οἱ δύο φύσεις στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ εἶναι «ἀχωρίστως ἡνωμέναι», ὅπως τό λέγει ἡ Δ´ Οἰκουμενική Σύνοδος. Δηλαδή: Ἅπαξ καί ἑνώθηκε ἡ θεία μέ τήν ἀνθρώπινη φύση στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ δέν χωρίστηκαν ἔπειτα ποτέ καί θά μένουν ἔτσι ἑνωμένες εἰς τόν αἰώνα. Ὅπως ὁ Χριστός ἀναστήθηκε μέ τήν σάρκα Του καί ἀναλήφθηκε στούς οὐρανούς μέ τήν σάρκα Του, ἔτσι μέ τήν σάρκα Του πάλι θά ἔρθει νά κρίνει ζῶντας καί νεκρούς (Ματθ. 25,31). Αὐτό σημαίνει τό «ἀχωρίστως ἡνωμέναι» περί τῶν δύο φύσεων τοῦ Χριστοῦ τῆς Δ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἡ ἑνότητα αὐτή τῶν δύο φύσεων στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, δέν καταργήθηκε οὔτε μέ τόν θάνατό Του. Μέ τόν θάνατο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ στόν Γολγοθᾶ χωρίστηκε ἡ ψυχή τοῦ Χριστοῦ ἀπό τό σῶμα Του. Αὐτό σημαίνει θάνατος, ὁ χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα. Ἀλλά ἐνῶ χωρίστηκε ἡ ψυχή τοῦ Χριστοῦ ἀπό τό σῶμα Του μέ τόν θάνατό Του, δέν χωρίστηκε ὅμως ἡ θεότητά Του οὔτε ἀπό τήν ψυχή Του οὔτε ἀπό τό σῶμά Του. Τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἑνωμένο μέ τήν θεότητά Του ἦταν στόν τάφο καί ἡ ψυχή τοῦ Χριστοῦ, ἑνωμένη πάλι μέ τήν θεότητά Του, κατέβηκε στόν Ἅδη. Αὐτήν τήν στενή ἑνότητα τῶν δύο φύσεων στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός τήν ὀνομάζει «περιχώρησιν». Καί ὅπως πρέπει νά νοήσουμε καλά τήν περιχώρηση τῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος γιά νά ἀποκρούουμε τίς ἀντιτριαδικές αἱρέσεις, ἔτσι πρέπει νά νοήσωμε καλά καί τήν περιχώρηση τῶν δύο φύσεων στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ γιά τήν ἀναίρεση τῶν κακοδοξιῶν περί τοῦ Χριστοῦ. Τό δόγμα τῆς ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων στόν Ἰησοῦ Χριστό εἶναι σωτηριῶδες γιά μᾶς θέμα, γι᾽ αὐτό καί πρέπει νά προσέχουμε γενικά ὅλα τά δόγματα, γιατί μᾶς χαράσσουν τήν ὁδό τῆς σωτηρίας μας. Γιατί ὅπως ὁ Χριστός μέ τήν ὑποστατική Του ἕνωση ἔχει τήν ἀνθρώπινη βούλησή Του ἑνωμένη τελείως μέ τήν θεία, ἔτσι καί ἡμεῖς, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, πρέπει νά ἑνώσουμε τό θέλημά μας πολύ στενά μέ τό θεῖο θέλημα καί νά ἐμμένουμε πάντα στήν ἕνωση αὐτή (βλ. Ρωμ. 8,29).

Καί ἕνα ἄλλο ἀκόμη πρέπει νά σᾶς πῶ, φίλοι μου, σχετικά μέ τίς δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ, τήν θεία καί τήν ἀνθρώπινη: Εἶναι καί οἱ δύο τέλειες. Εἶναι ἀκέραιες καί πλήρεις. Ἡ θεία φύση δηλαδή τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ μέ τήν ἕνωσή της μέ τήν ἀνθρώπινη φύση ἔμεινε ἀναλλοίωτη. Οὔτε μειώθηκε οὔτε τελειώθηκε προσλαμβάνοντας τήν ἀνθρώπινη φύση. Μόνο ἡ ἀνθρώπινη φύση τελειώθηκε μέ τήν ὑποστατική της ἕνωση μέ τήν θεία φύση. Ἀφοῦ λοιπόν καί μετά τήν ἕνωσή τους στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ οἱ δύο φύσεις εἶναι τέλειες, ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι τέλειος Θεός καί τέλειος ἄνθρωπος, ὅμοιος κατά πάντα μέ ἡμᾶς, πλήν τῆς ἁμαρτίας. Γι᾽ αὐτό καί λέγεται Θεάνθρωπος.

4. Καί τώρα ἐρχόμαστε στό τελευταῖο σημεῖο, τό ὁποῖο δίνει καθαρή ἀπάντηση στήν «διένεξη», ὅπως τήν εἶπα, κάποιων θεολογούντων καί ἡ ὁποία ἔδωσε ἀφορμή σέ μᾶς γιά τό σημερινό μας μάθημα. Παρακαλῶ προσέξτε: Ἐπειδή οἱ δύο φύσεις τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἡ θεία καί ἡ ἀνθρώπινη, εἶναι τόσο στενά συνδεδεμένες, ὅπως εἴπαμε· ἤ, ἐπειδή καί οἱ δύο φύσεις τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ εἶναι ἑνωμένες στό ἴδιο πρόσωπο («ὑποστατική ἕνωση»), ἤ, πιό σύντομα καί ἁπλούστερα, ἐπειδή τό ἴδιο πρόσωπο εἶναι ὁ φορεύς καί τῶν δύο φύσεων, ὡς ἐπακόλουθο καί συνέπεια αὐτοῦ ἔχουμε τήν «ἀντίδοση» ἤ τήν «κοινοποίηση» τῶν ἰδιωμάτων. Αὐτό σημαίνει ὅτι στόν Ἰησοῦ Χριστό, ὡς εἰς Θεό, ἀποδίδονται ἰδιώματα (χαρακτηριστικά) τῆς ἀνθρώπινης φύσης καί στόν Ἰησοῦ Χριστό ὡς εἰς ἄνθρωπο ἀποδίδονται ἰδιώματα (χαρακτηριστικά) τῆς θείας φύσης. Ἔτσι, μποροῦμε νά ποῦμε γιά τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ, τόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό, ὅτι εἶναι «παιδίον προαιώνιον» καί «ἄνθρωπος ἄναρχος», ὄχι γιατί ὡς παιδίον εἶναι προαιώνιον καί ὡς ἄνθρωπος εἶναι ἄναρχος, ἀλλά ἐπειδή ὄντας Θεός προαιώνιος καί ἄναρχος, ἔγινε μέ τήν σάρκωσή του παιδίον (βλ. Μ. Ἀθανασίου, 26,1116). Ὅταν ὀνομάζουμε τόν Ἰησοῦ Χριστό «Υἱόν τοῦ Θεοῦ» καί «Θεόν», λόγω τῆς θεία Του φύσεως, τόν ὀνομάζουμε ἐπίσης καί μέ ἰδιώματα τῆς ἀνθρώπινης φύσης Του, λέγοντάς Τον «Κύριον τῆς δόξης ἐσταυρωμένον» (Α´ Κορ. 2,8).

Κατά τά παραπάνω, λόγω τῆς περιχωρήσεως τῶν δύο φύσεων στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, μποροῦμε νά ποῦμε, γιά παράδειγμα, ὅτι ἔπαθε ὁ Θεός. Νά ποῦμε τήν φράση ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἔγινε γιά τήν σωτηρία μας «Θεός παθητός» (βλ. καί Πράξ. 26,23). Ἐννοεῖται βεβαίως ὅτι ἔπαθε ἡ ἀνθρώπινη φύση Του, διότι ἡ θεία Του φύση εἶναι ἀπαθής. Ὅμως «πῶς μπορεῖ νά διανοηθεῖ κανείς ὅτι οἱ σταυρωτές μπόρεσαν καί συνέλαβαν τό δημιουργό τοῦ κόσμου καί τόν κρέμασαν στό σταυρό; Σίγουρα κάτι τέτοιο εἶναι ἀδιανόητο. Ὡστόσο ἐξαιτίας τῆς ὑποστατικῆς ἕνωσης τῶν δύο φύσεων καί τῆς ταυτότητας τῆς μιᾶς ὑπόστασης ἔχει γίνει πραγματικότητα. Ὁ Χριστός ὁ σαρκωμένος Λόγος εἶναι ἐκεῖνος πού κρεμάστηκε πάνω στόν σταυρό καί ἔπαθε κατά τήν ἀνθρωπότητα. Οὔτε ἡ θεότητα ἔπαθε (γιατί εἶναι ἀπαθής) οὔτε ἡ ἀνθρωπότητα μόνη (γιατί εἶναι ἑνωμένη ὑποστατικά μέ τήν θεότητα τοῦ Λόγου), ἀλλά ἔπαθε ὁ Ἴδιος ὁ Λόγος, «ὁ ἐν ὕδασι τήν γῆν κρεμάσας» κατά τήν ἀνθρωπότητα, δηλαδή σαρκί, βλ. Α´ Πέτρ. 3,18 (Νίκου Ματσούκα, Δογματική καί Συμβολικά θεολογία Β´, Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 277.278).

5. Στό χριστολογικό δόγμα περί τῆς ἀντιδόσεως τῶν ἰδιωμάτων, ὅπως τό εἴπαμε παραπάνω, πρέπει νά προσέχουμε νά μήν λέγουμε ὅτι ἀναφέρονται ἰδιώματα τῆς μιᾶς φύσεως στήν ἄλλη φύση, ἀλλά αὐτά ἀναφέρονται στό κοινό πρόσωπο τῶν δύο φύσεων, στό πρόσωπο τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. «Ἀφοῦ ὁ Χριστός εἶναι ἀληθής Θεός καί ἀληθής ἄνθρωπος δυνάμεθα νά ὀνομάζωμεν τό πρόσωπον αὐτοῦ μέ τά ὀνόματα ἑκάστης φύσεως· π.χ. ἔνθεν μέν Λόγος, Θεάνθρωπος, Μονογενής Υἱός τοῦ Θεοῦ, κ.λ.π., ἔνθεν δέ Ἰησοῦς ὁ ἀπό Ναζαρέτ, υἱός Δαυΐδ κ.λπ., ὅπως ἐπίσης νά ἀποδίδωμεν εἰς τό κατά τήν θείαν φύσιν ὀνομασθέν πρόσωπον ἀνθρώπινα ἰδιώματα καί τἀνάπαλιν εἰς τό κατά τήν ἀνθρωπίνην φύσιν ὀνομασθέν πρόσωπον τοῦ Χριστοῦ θεῖα ἰδιώματα» (Καρμίρης, Δογματική [Κατά τίς πανεπιστημικές παραδόσεις του], Ἀθῆναι 1995, σελ. 242).

Στά ἀνωτέρω προσθέτω μία ὡραία καί σημαντική περικοπή τοῦ μεγάλου δογματολόγου τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνός: Λέγει ὁ ἅγιος πατέρας: «Θεότητα μέν οὖν λέγοντες, οὐ κατονομάζομεν αὐτῆς τά τῆς ἀνθρωπότητος ἰδιώματα. Οὐ γάρ φαμέν θεότητα παθητήν ἤ κτιστήν· οὔτε δέ τῆς σαρκός, ἤτοι τῆς ἀνθρωπότητος κατηγοροῦμεν τά τῆς θεότητος ἰδιώματα· οὐ γάρ φαμέν σάρκα, ἤτοι ἀνθρωπότητα ἄκτιστον. Ἐπί σέ τῆς ὑποστάσεως, κἄν ἐκ τοῦ συναμφοτέρου, κἄν ἐξ ἑνός τῶν μερῶν ταύτην ὀνομάσωμεν, ἀμφοτέρων τῶν φύσεων τά ἰδιώματα αὐτῇ ἐπιτίθεμεν. Καί γάρ ὁ Χριστός, ὅπερ ἐστί τό συναμφότερον, καί Θεός καί ἄνθρωπος λέγεται καί κτιστός καί ἄκτιστος καί παθητός καί ἀπαθής. Καί ὅταν ἐξ ἑνός τῶν μερῶν Υἱός τοῦ Θεοῦ καί Θεός ὀνομάζηται, δέχεται τά τῆς συνυφεστηκυίας φύσεως ἰδιώματα, ἤτοι τῆς σαρκός, Θεός παθητός ὀνομαζόμενος καί Κύριος τῆς δόξης ἐσταυρωμένος» (Ἔκδοσις ἀκρβής τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, Βιβλ. ΙΙΙ, κεφ. Δ´, 997).

6. Τελείωσα, ἀγαπητοί μου φίλοι, καί εὐχαριστῶ πού μέ ἀκούσατε. Τήν καλή ὁμολογία στό πρόσωπο τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐσεῖς νά τήν κάνετε λέγοντας πρός Αὐτόν κάθε μέρα τήν πεντάλογο προσευχή: ΚΥΡΙΕ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ ΕΛΕΗΣΕ ΜΕ. Λέγοντας τόν Ἰησοῦ Χριστό «Κύριο» τόν ὁμολογεῖτε Θεό. Λέγοντάς τον ἔπειτα «Ἰησοῦ» τόν ὁμολογεῖτε ἄνθρωπο. Ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ σαρκώθηκε, ἔγινε ἄνθρωπος καί ἔλαβε τό ὄνομα «Ἰησοῦς». Ἀλλά ἐνῶ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος δέν ἔπαυσε νά εἶναι Θεός. Εἶναι Θεάνθρωπος. Αὐτό τό ἐκφράζει ἡ ὀνομασία «Χριστός». Πραγματικά, ἡ πεντάλογος αὐτή προσευχή, πού μᾶς ἔρχεται ἀπό τήν ἐποχή τῶν Ἀποστόλων, εἶναι μία σύντομη καί δυνατή ὁμολογία πίστεως.

Γιά πλουτισμό ὀρθοδόξου θεολογίας συνιστῶ σέ ὅλους σας καί ἰδιαίτερα στούς φοιτητές τῆς θεολογίας, νά διαβάσετε τό τρίτομο ἔργο τῆς Δογματικῆς τοῦ λαμπροῦ μακαριστοῦ Καθηγητοῦ καί μεγάλου Ἱεροκήρυκος Παναγιώτου Τρεμπέλα, καταγομένου ἀπό ᾽μᾶς (ἀπό τήν Στεμνίτσα Γορτυνίας).

Σᾶς εὔχομαι νά εἶστε Παναγιοσκέπαστοι

22 Ἰουνίου 2014

Αναρτήθηκε από Katanixis miden στις 6/23/2014 07:25:00 μ.μ.

Η αρχή του Σταυρού ως Μυστήριο αμαρτίας και ταυτόχρονα ως Μυστήριο Νίκης

«Ο ίδιος ο Μυστικός Δείπνος έλαβε χώρα υπό τη σκιά αυτού του σκότους,-πράγμα πολύ σημαντικό για την κατανόηση του σταυρού εκ μέρους της Εκκλησίας. Ο Χριστός γνώριζε πώς «ἡ χεὶρ τοῦ παραδιδόντος με μετ᾿ ἐμοῦ ἐπὶ τῆς τραπέζης» (Λουκ.22.21). Ακριβώς από τον Μυστικό Δείπνο, από το Φως του, ήταν που ο Ιούδας, αφού έλαβε το ψωμίον (Ιωάν.13.27), εξήλθε μέσα σ'εκείνη την τρομαχτική νύχτα (Ιωάν.13.30), και τον ακολούθησε λίγο πιο ύστερα ο Χριστός. Άν στις ακολουθίες της Μεγάλης Πέμπτης, την ημέρα δηλαδή που ειδικά μνημονεύουμε τον Μυστικό Δείπνο, η χαρά συνυφαίνεται συνεχώς με τη λύπη, αν η Εκκλησία ανακαλεί ξανά και ξανά όχι μόνο το Φως αλλά και το σκότος που το καλύπτει, είναι επειδή στη διπλή έξοδο, του Ιούδα και του Χριστού, απ'αυτό το φως σ'εκείνο το σκοτάδι, διακρίνει και αναγνωρίζει την αρχή του σταυρού ως μυστηρίου της αμαρτίας και ταυτόχρονα ως μυστηρίου της νίκης κατ'αυτής.

Μυστήριο της αμαρτίας: η έξοδος του Ιούδα αποτελεί το όριο και την ολοκλήρωση αυτής της αμαρτίας που έχει τις ρίζες της στον παράδεισο και που η ουσία της βρίσκεται στην έκπτωση της ανθρώπινης αγάπης από τον Θεό, στην επιλογή, με αυτή την αγάπη, του εαυτού του κι όχι του Θεού. Όλη η ζωή και η ιστορία του κόσμου ως πεπτοκώτος κόσμου, ως «του κόσμου τούτου», που «ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται» (Α'Ιωάν.5.19), ως βασιλεία του «άρχοντος του κόσμου τούτου», αρχίζει μ'αυτή την έκπτωση και καθορίζεται εσωτερικά απ'αυτή.

Τώρα, στην έξοδο του Ιούδα, του Αποστόλου και προδότη, αυτή η ιστορία της αμαρτίας-τυφλή, διεστραμμένη, κενή αγάπης, που είχε γίνει κλοπή, επειδή είχε κλέψει «για τον εαυτό της», τη ζωή, που είχε δοθεί για κοινωνία με τον Θεό-πλησιάζει στο τέλος της. Το μυστηριώδες και φοβερό νόημα αυτής της εξόδου είναι πως ο Ιούδας εγκατέλειψε επίσης τον παράδεισο, απέδρασε από τον παράδεισο, εξέπεσε απ'αυτόν.

'Ηταν στο Μυστικό Δείπνο, όπου Χριστός ένιψε τα πόδια του, έλαβε στα χέρια του το ψωμί της αγάπης του Χριστού, ο Χριστός του δόθηκε σ'αυτό το ψωμί. Είδε, άκουσε, έψαυσε με τα χέρια του τη Βασιλεία του Θεού (Α'Ιωάν.1.1). Και εδώ, όπως ο Αδάμ, κοινωνόντας κι αυτός στην πρωταρχική αμαρτία του Αδάμ, φέρνοντας στα άκρα της όλη την τρομακτική "λογική" της αμαρτίας, δεν θέλησε αυτή τη Βασιλεία.

Στον Ιούδα αποδείχθηκε ισχυρότερη η θεομαχική επιθυμία, η πεπτωκυία αγάπη γι'αυτόν τον κόσμο. Και αυτή η επιθυμία, με όλη τη δύναμη της τρομερής της λογικής, δεν μπορούσε παρά να είναι, κατά συνέπεια και αναπόφευκτα, Θεοκτονία, δολοφονία του Θεού. Μετά τον Μυστικό Δείπνο ο Ιούδας δεν είχε να πάει πουθενά αλλού, παρά στο σκοτάδι της Θεοκτονίας. Όταν εκτελέστηκε αυτή η επιθυμία, και με αυτήν εξαντλήθηκε η φυσική του ζωή, τότε ο Ιούδας δεν είχε να πάει πουθενά αλλού παρά στον αυτοαφανισμό και στον θάνατο (ΜΘ.27.3-5).

To ότι έγινα "καλύτερος άνθρωπος", δεν είναι απόδειξη ότι είμαι στη σωστή θρησκεία;

Τι σημαίνει: "καλύτερος"; Με ποιο μέτρο σύγκρισης; Με ποια κριτήρια; Και μήπως μόνο εκεί μπορεί κάποιος να γίνει καλύτερος;

Κάποιος που έψαχνε κάτι για να πείσει τον εαυτό του ότι είναι στη σωστή θρησκεία, μου είπε για τους "Μάρτυρες τής Σκοπιάς": "Το ότι έγινα καλύτερος άνθρωπος εκεί που πηγαίνω, σημαίνει ότι είναι η σωστή θρησκεία. Τώρα είμαι καλύτερος από πριν που ερχόμουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αυτά που ακούω εκεί, με κάνουν καλύτερο".
Τον ρώτησα λοιπόν:
-Τότε που ερχόσουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία, όταν σου μιλούσα για το Θεό, έλεγες: "Τα βαριέμαι αυτά!" και απέφευγες να μελετήσεις. Τώρα λοιπόν, τι σε κάνει όπως λες: "καλύτερο άνθρωπο"; Οι "Μάρτυρες", ή το ότι επιτέλους αποφάσισες να ασχοληθείς με το Θεό; Και αν άραγε ασχολιόσουν τότε, δεν θα γινόσουν καλύτερος άνθρωπος, όπως τόσοι άλλοι Ορθόδοξοι; Δηλαδή έπρεπε να το κάνεις αυτό με μια αίρεση κι όχι με την αληθινή Εκκλησία;
Πράγματι, το ίδιο παρατηρούμε σε ανθρώπους από κάθε ευσεβιστική αίρεση. Είτε Ευαγγελικός είναι κάποιος, είτε Πεντηκοστιανός, είτε "Μάρτυρας", είτε οτιδήποτε άλλο, ακόμα και Βουδιστής, λέει πάντοτε το ίδιο ποίημα αυτοδικαίωσης: "Καθαρίστηκα, έγινα καλύτερος άνθρωπος, αναγεννήθηκα, κλπ". Και όλοι αυτοί, διατηρούν μόνο για τη δική τους αίρεση το "προνόμοιο" να κάνει καλύτερους ανθρώπους. Λες και δεν λένε όλες οι αιρέσεις το ίδιο, λες και μόνο στη δική τους αίρεση υπάρχουν καλύτεροι άνθρωποι. Αν αυτό δεν λέγεται αυτοδικαίωση και τύφλωση, τότε τι άλλο είναι; Και γιατί βλέπουν μόνο στη δική τους αίρεση ο καθένας τους "καλούς ανθρώπους", και όχι και στη διπλανή θρησκεία; Μήπως βλέπουν μόνο όσα θέλουν να βλέπουν;
Παράξενο όμως! Σε όλους αυτούς, εγώ ένας Ορθόδοξος, αν και βλέπω καλούς ανθρώπους, ΔΕΝ ΕΧΩ ΔΕΙ ΟΥΤΕ ΕΝΑΝ ΑΓΙΟ! Αντιθέτως, στην Ορθόδοξη Εκκλησία, βλέπω πολλούς, πάρα πολλούς Αγίους. Όχι μόνο καλούς ανθρώπους, αλλά και Αγίους. Και αυτή τελικά είναι η διαφορά τής Εκκλησίας τού Χριστού. Όχι "οι καλοί άνθρωποι", αλλά ΟΙ ΑΓΙΟΙ. Καλός άνθρωπος μπορεί να γίνεις οπουδήποτε, ακόμα και στην έρημο, ακόμα και στη φυλακή. Άγιος όμως, μόνο στην Εκκλησία!
Ας δούμε όμως μια άλλη διάσταση τού θέματος αυτού. Τι σημαίνει: "καλύτερος άνθρωπος"; Καλύτερος σε ποιο τομέα; Μήπως στη "βιτρίνα;" Γιατί αυτό παρατηρούμε ειδικά στην οργάνωση τής Σκοπιάς. Λίγους "πρεσβυτέρους" και "σκαπανείς" γνωρίζουμε, που ενώ εμφανίζονταν άψογοι στη θρησκεία τους, μετά αποδείχτηκε ότι κρυφά επιδίδονταν σε κάθε είδους αμαρτία;
Εσύ που λες ότι "η Σκοπιά σε έκανε καλύτερο άνθρωπο", για θυμήσου λίγο! Μιλάω για εκείνη την κρυφή αμαρτία που τη γνωρίζεις μόνο εσύ και ο Θεός. Αυτό το πάθος, που σε κάνει να λες κάθε φορά: "Δεν θα το ξανακάνω! Τελευταία φορά! Και θα γίνω και εγώ όπως οι άλλοι, άξιος να λέγομαι Χριστιανός". Ακόμα κι αν το αρνείσαι, ξέρεις ότι έτσι συμβαίνει κάθε φορά. Και πέφτεις, και ξαναπέφτεις, και μετά δικαιολογείς τον εαυτό σου, λέγοντας: "Ατελής είμαι, και κάνω σφάλματα, όμως θα διορθωθώ". Αλλά ξεχνάς ότι και οι άλλοι είναι ατελείς, και ξέρεις μόνο να κατηγορείς τη θρησκεία τους, επειδή δεν είναι ίδια με τη δική σου. Και όταν κάνεις εκείνη την κρυφή αμαρτία που ξέρεις, ντρέπεσαι να κοιτάξεις πάνω, ακόμα και να προσευχηθείς, γιατί ξέρεις ότι αν και κρύφτηκες από τους ανθρώπους, σε είδε ο Θεός.
Μήπως λοιπόν εσύ δεν αμαρτάνεις; Αν δεν αμαρτάνεις, τότε σήκωσε με θάρρος τα μάτια σου στον ουρανό, και ευχαρίστησε το Θεό (όπως κάποτε ο Φαρισαίος), που "δεν σε έκανε σαν τους άλλους ανθρώπους αμαρτωλό"!

Τί είναι η συκοφαντία και γιατί πρέπει να την υπομένουμε; (Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός)

2 Ιανουαρίου, 2011 — vatopaidifriend2
 H συκοφαντία είναι το απαισιότερο φάσμα του μίσους και της κακότητας και το οδυνηρότερο τραύμα γι  αυτόν που την υφίσταται.  H συκοφαντία είναι το αμυντικό όπλο της κατωτερότητας.  Eπειδή δεν μπορεί να σκεπάσει τη γύμνωση και ευτέλειά της, προσπαθεί να αμαυρώσει αυτούς που βρίσκονται πιο ψηλά για να δικαιωθεί, όπως νομίζει.
 Eπειδή είναι ψεύτικη και άδικη επιβουλή είναι το βαρύτερο τραύμα γι  αυτόν που την πάσχει. Δίκαια ο προφήτης Δαβίδ απευθυνόμενος στο Θεό έλεγε: «λύτρωσαί με από συκοφαντίας ανθρώπων, και φυλάξω τάς εντολάς σου» (Ψαλμ. 118,134).  O εχθρός διάβολος γνωρίζει τη σκληρότητα και την οδύνη, που προκαλεί αυτή η κακία και τη μεταχειρίζεται κατά των ισχυρών του αντιπάλων. Σκοπός του είναι να λυγίσει την καρτερία τους. ∆ήν προκάλεσε μάλιστα και στον Kύριό μας, μέσω των Φαρισαίων.

Περὶ καταθλίψεως καὶ λογισμῶνἍγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος

4 Νοεμβρίου, 2011 — VatopaidiFriend Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος

(Τελευταίες ανησυχίες. Εμπιστοσύνη και ελπίδα στον Θεό. Προσευχή και θάρρος.)
Έχεις ακόμη ανησυχίες. Πες μου, από που θα μπορούσαν να προέρχονται; «Όλα τα εξωτερικά πάνε καλά» όλα τα εσωτερικά τα έχεις επανεξετάσει και τακτοποιήσει- την απόφασή σου την έχεις πάρει. Από που, λοιπόν, προέρχονται αυτές οι ανησυχίες; Όλες είναι από τον εχθρό. Όλες. Από πουθενά αλλού.
Τι άλλο θα μπορούσε να συμβαίνει; Μήπως σκέφτεσαι να φτιάξεις τη ζωή σου μόνη σου, με τις δικές σου ικανότητες και προσπάθειες; Αν πραγματικά αυτό σκέφτεσαι, σε συμβουλεύω ν’ αλλάξεις αμέσως γνώμη, αλλιώς δεν θ’ απαλλαγείς από τη σύγχυση και την ταραχή. Εξέτασε πάλι τον εαυτό σου η θυμήσου ο,τι σου έχω υποδείξει και ο,τι έχει συμβεί μέσα σου σ’ όλη τη διάρκεια της αλληλογραφίας μας. Θυμήσου, επίσης, ποιά ήταν η έκβαση των προβληματισμών σου για τη ζωή. Τέλος, δώσε στην αυτοεξέτασή σου τέτοια κατεύθυνση, ώστε να καταλήξει σε μια σταθερή απόφαση αμετάκλητης εναποθέσεως του μέλλοντός σου στα χέρια του Θεού. Αφού, λοιπόν, πάρεις αυτή την απόφαση, προσευχήσου στον Κύριο ολόθερμα. «Το μέλλον μου», πες Του, «το αφήνω με εμπιστοσύνη στα χέρια Σου. Όπως ξέρεις και όπως θέλεις, Κύριε, κατεύθυνε τη ζωή μου, μ’ όλα τα απρόοπτα και μ’ όλες τις δυσκολίες της. Από δω κι εμπρός δεν θα μεριμνώ και δεν θ’ ανησυχώ πια για τον εαυτό μου. Μία φροντίδα μόνο θα έχω, να κάνω πάντα ο,τι είναι ευάρεστο σ’ Εσένα». Έτσι να Του μιλήσεις, αλλά και έμπρακτα να Του αποδείξεις ότι έχεις ολοκληρωτικά αφεθεί στα χέρια Του, ότι δεν ανησυχείς για τίποτα, ότι αποδέχεσαι ήρεμα και αγόγγυστα οποιαδήποτε κατάσταση, ευχάριστη η δυσάρεστη, με την πεποίθηση ότι έχει παραχωρηθεί από τη θεία πρόνοια. Μοναδική σου μέριμνα ας είναι η ακριβής τήρηση των εντολών του θεού σε κάθε περίσταση.
Ύστερ’ από μία τέτοια εσωτερική τοποθέτηση, όλες οι ανησυχίες σου θα εξανεμιστούν. Ανησυχείς για τον εαυτό σου τώρα, καθώς θέλεις όλες οι περιστάσεις να συντείνουν στην εκπλήρωση του δικού σου σκοπού. Και επειδή, φυσικά, όλα δεν γίνονται σύμφωνα με το θέλημά σου, ταράζεσαι και στενοχωριέσαι – «Αυτό δεν έγινε έτσι, εκείνο δεν έγινε αλλιώς». Αν, όμως, αναθέσεις τα πάντα στον Κύριο με εμπιστοσύνη και δεχθείς πως ο,τι συμβαίνει προέρχεται απ’ Αυτόν για το καλό σου, τότε δεν θ’ ανησυχείς πια καθόλου. Θα κοιτάς μόνο γύρω σου, για να δεις τι σου στέλνει ο Θεός, και θα ενεργείς σύμφωνα μ’ αυτό που στέλνει. Κάθε κατάσταση μπορεί να υπαχθεί σε κάποια θεία εντολή. Να ενεργείς, λοιπόν, σύμφωνα με τη σχετική εντολή, επιδιώκοντας την ευαρέστηση του Θεού και όχι την ικανοποίηση των δικών σου επιθυμιών. Προσπάθησε να καταλάβεις τι λέω και αποφάσισε να το εφαρμόσεις. Δεν θα το κατορθώσεις, βέβαια, από τη μία στιγμή στην άλλη. Χρειάζεται αγώνας γι’ αυτό, αλλά και προσευχή.
Ζητώ από τον Κύριο να σε λυτρώσει από την κατάθλιψη, που θεωρείς αφόρητη, αλλά μόνο αν αυτό είναι σύμφωνο με το άγιο θέλημά Του και απαραίτητο για τη σωτηρία σου. Θα σε λυτρώσει, δίχως άλλο, στην ώρα που πρέπει. Οπλίσου με πίστη και υπομονή. Βλέπουμε πόσο γρήγορα μεταβάλλονται οι συνθήκες της ζωής μας. Όλα αλλάζουν ακατάπαυστα. Έτσι θ’ αλλάξει και η ψυχική σου κατάσταση. Θα έρθει μία μέρα που, απαλλαγμένη πια από το πλάκωμα, θ’ αναπνέεις ελεύθερα και θα φτεροκοπάς όπως η πεταλούδα πάνω από τα λουλούδια. Πρέπει μόνο να σηκώσεις με υπομονή την τωρινή δυσκολία για όσον καιρό παραχωρήσει ο Θεός.
Όταν η νοικοκυρά βάλει μία πίτα στο φούρνο, δεν τη βγάζει ώσπου να βεβαιωθεί πως είναι ψημένη. Ο Νοικοκύρης του σύμπαντος σ’ έχει βάλει μέσα σ’ ένα φούρνο και σε κρατάει εκεί ώσπου να ψηθείς. Κάνε υπομονή, λοιπόν, και περίμενε. Δεν θα μείνεις στο φούρνο ούτ’ ένα λεπτό περισσότερο απ’ όσο χρειάζεται. Μόλις είσαι έτοιμη, θα σε βγάλει ο Κύριος έξω. Αν, όμως, μόνη σου πεταχτείς έξω, θα είσαι σαν τη μισοψημένη πίτα.
Πρέπει επίσης να σου πω, ότι, σύμφωνα με την πίστη μας, όποιος υπομένει αγόγγυστα τις δυσκολίες, πιστεύοντας ότι τις παραχωρεί ο Θεός για το καλό του, είναι ισότιμος με τους μάρτυρες. Αυτό να το θυμάσαι πάντα, για να παρηγοριέσαι.

Oρθοδοξία.Η ελπίδα πάντων των περάτων της Γής.

Οκτωβρίου 20, 2011 — anaxoriti Η ελπίδα μας κάπου αλλού ψάχνει να αγκιστρωθεί.
Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικολάου
Α. Εισαγωγή

Το 2000 τον Μάρτιο βρέθηκα στην Οξφόρδη. Εκεί, συνάντησα τον γνωστό Βυζαντινολόγο Στήβεν Ράνσιμαν, ο όποιος επρόκειτο τον Ιούλιο του ιδίου έτους να κάνει μία ομιλία για τα εγκαίνια του Μουσείου του Πρωτάτου, μια που με χρηματοδότηση του ιδίου είχε υποστηριχθεί αυτό το πρόγραμμα. Μου ζήτησε, λοιπόν, να του μεταφράσω σε Αρχαία Ελληνικά τη σύντομη προσφώνησή του. Με αυτήν την αφορμή μου επανέλαβε και μου ανέλυσε αυτό το γνωστό που συνήθιζε να λέει. ότι ο 21ος αιώνας είναι ο αιώνας της Ορθοδοξίας. Μετά από λίγους μήνες σε ηλικία 98 χρονών έφυγε από αυτόν τον κόσμο. Ο τρόπος με τον οποίον υπεστήριζε αυτή την άποψη είχε μία βάση – αν μπορώ να πω – ιστορικό-κοινωνιολογική. Έτσι εκτιμούσε τα πράγματα· ότι δηλαδή οι συνθήκες της ζωής οδηγούν σε μία απόρριψη των υπολοίπων εκφράσεων του χριστιανισμού και σε μία επικράτηση, στα χρόνια που έρχονται. της Ορθοδοξίας.
Εγώ θα ήθελα  περισσότερο να δώσω μία πνευματική και κάπως θεολογική βάση σε αυτήν τήν εκτίμηση, θα ήθελα, δηλαδή, να δούμε πώς αυτός ο θησαυρός που ονομάζεται Ορθοδοξία θα μπορούσε, και για ποιούς λόγους θα μπορούσε, να αποτελέσει τη μαρτυρία μας στον σύγχρονο κόσμο, ώστε αυτός ο κόσμος πραγματικά να ξεδιψάσει με τον αυθεντικό λόγο της, πράγμα που πιθανόν δεν έχουμε αξιολογήσει όσο θα έπρεπε.

Β. Οι ελπίδες του κόσμου
Η ελπίδα του κόσμου στην ιστορία, στην πορεία της ζωής, προσπαθεί κάπου να επικεντρωθεί. Οι άνθρωποι θέλουν από κάπου να γαντζωθούν, να στηριχθούν, να αντέξουν τα χτυπήματα, τους πειρασμούς, τα προβλήματα, τις δυσκολίες τις οποίες συναντούν μέσα στην καθημερινότητα.
Ένα μεγάλο κεφάλαιο των ανθρώπινων ελπίδων είναι αυτό που ονομάζουμε ανέσεις και ευδαιμονία. Όλοι έχουμε αυτήν την τάση. Θα θέλαμε όσο το δυνατόν πιό άνετη να είναι η ζωή μας, να έχει διευκολύνσεις, να είναι πιό εύκολη. Μάλιστα η εποχή μας συντελεί προς αυτήν την κατεύθυνση μέσα από αυτό που ονομάζουμε τεχνολογία. Πράγματι, η σύγχρονη τεχνολογία μας προμηθεύει με ανέσεις τέτοιες που δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε με κανέναν τρόπο. Ας δούμε τα αυτοκίνητα μας. Πριν από δέκα χρόνια ούτε που μπορούσαμε να φαντασθούμε ότι θα είχαν τις τεχνολογικές δυνατότητες που παρουσιάζουν σήμερα. Αλλά, ενώ εξελισσόμεθα με εκπληκτικούς τεχνολογικούς ρυθμούς, βλέπουμε ότι όλα αυτά αδυνατούν να ικανοποιήσουν τον βαθύτερο εαυτό μας.
Ένας δεύτερος τομέας που θα μπορούσε να δώσει έκφραση σε αυτήν την ελπίδα μας είναι ο τομέας της υγείας. Είναι πολύ λογικό και πάρα πολύ φυσικό να θέλουμε ποιότητα και επιμήκυνση της ζωής. Έτσι λοιπόν καταθέτουμε μεγάλη ελπίδα στη σύγχρονη ιατρική και επιστημονική πρόοδο. Υπάρχει η λεγόμενη γενετική. Η φαντασία μας τρέχει πάρα πολύ. Φανταζόμαστε ότι θα μπορούσαμε να πετύχουμε αυτό που ονομάζουμε ελιξίριο της ζωής, ή της αιώνιας νεότητος, δηλαδή στην ουσία να μην γηράσκουμε ή ακόμη και να μην πεθαίνουμε. Ή να προσδιορίσουμε την ποιότητα της ζωής με προδιαγραφές που εμείς θα θέλαμε. Κάπως έτσι ηχεί στα αυτιά μας η υπόσχεση που παίρνουμε μέσα από τη γενετική μηχανική, μέσα από τις μεταμοσχεύσεις, μέσα από την κλωνοποίηση, μέσα από τη γονιδιακή θεραπεία κ.ο.κ.
Μια τρίτη παράμετρος που επικεντρώνει τις ελπίδες μας είναι η ειρήνη. Θέλουμε ειρήνη στον κόσμο μας, θέλουμε -αν είναι δυνατόν- να έχουμε μία σιγουριά και μία βεβαιότητα. Ιδρύονται μεγάλοι παγκόσμιοι οργανισμοί, καταβάλλονται τεράστιες προσπάθειες να ενώσουν τους διεστώτες ανθρώπους. Έτσι, λοιπόν, είχαμε παλαιοτέρα την Κοινωνία των Εθνών, μετά τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, συνεχίσαμε με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, φτάσαμε στην Ενωμένη Ευρώπη, στο δε επίπεδο των χριστιανικών ομολογιών επινοήσαμε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Γίνονται προσπάθειες να έρθουμε μαζί, να μην είμαστε διαχωρισμένοι, κάπως να συμφωνήσουμε, να δούμε τί μας ενώνει και να τα βρούμε μεταξύ μας. Ποιος θα μπορούσε να ισχυρισθεί ότι αυτό είναι κακό; Αλλά και ποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό και αποτελεσματικό ;
Δυστυχώς, αγαπητοί μου, ούτε στο επίπεδο της ειρήνης οι εξετάσεις που δίνουμε είναι ικανοποιητικές, ούτε στον τομέα της υγείας τα αποτελέσματα που έχουμε μπορούν να εκπληρώσουν τις βαθύτερες απαιτήσεις της ψυχής μας, ούτε και στη βάση των ανέσεων και του ευδαιμονισμού τα έχουμε πάει τόσο καλά. Η ελπίδα μας κάπου αλλού ψάχνει να αγκιστρωθεί.
Και έρχονται οι θρησκείες με ποικίλους τρόπους να απευθυνθούν στον εσωτερικό άνθρωπο και ει δυνατόν να τον απελευθερώσουν από τη δική του μιζέρια, από τα κοινωνικά προβλήματα, από την πραγματικότητα που τον περιβάλλει για να μπορέσει να δημιουργήσει έναν τέτοιο κόσμο που πραγματικά να ξεκουραστεί και να αναπαυθεί το εσωτερικό του. Αλλά και οι διάφοροι χριστιανισμοί που κυκλοφορούν με τις μορφές των χριστιανικών ομολογιών και εκκλησιών, όπως επίσης οι ανατολικές θρησκείες και τα κέντρα διαλογισμού και αποκρυφισμού,  προς τα οποία συχνά πολλοί στρεφόμαστε, φαίνεται ότι και αυτά έχουν τα προβλήματα τους.
Μαντεύω ότι κάποιοι από εσάς θα μπορούσαν να ισχυρισθούν πως και εμείς ως Ορθόδοξη Εκκλησία ζούμε τον τελευταίο καιρό τόσο ισχυρούς κραδασμούς που πραγματικά συντρίβουν και όχι απλά κλονίζουν ίσως τις ελπίδες μας. Σε αυτό ακριβώς το ερώτημα αποσκοπεί η σημερινή συνάντηση με έναν τρόπο που θα προσπαθήσω, αν και είναι πολύ δύσκολο, να τον περιγράψω αναλύοντας το ήθος και το φρόνημα της Ορθόδοξης Εκκλησίας,
Γ. Συνέπειες του δυτικού τρόπου ζωής
Ο δυτικός τρόπος ζωής που τον ζούμε κι εμείς, που τον αναπνέουμε καθημερινά, θα έλεγα, έχει οδηγήσει βασικά σε μια καταρράκωση των θεσμών τέτοια, που μας κάνει να γεμίζουμε από ανασφάλεια, από αβεβαιότητα από μία αίσθηση πλήρους αποπροσανατολισμού. Στην εποχή που ζούμε οι αξίες έχουν αντικατασταθεί με τα χρήματα και τα συμφέροντα, και οι θεσμοί με τις business και τον καταναλωτισμό.
Μια άλλη συνέπεια του σύγχρονου πολιτισμού είναι αυτό που ονομάζουμε άγχος. Βλέπουμε ο καθένας μας πώς βιώνει τη σύγχυση και αντί να έχει τη συμφιλίωση έχει την αντιπαλότητα του χρόνου που γεννά στην ψυχή του αυτόν τον εσωτερικό διχασμό ανάμεσα στο τί είναι και στο τί δείχνει, στο πώς αισθάνεται και στο τί σκέπτεται, ανάμεσα στο τί κάνει και στο τί θα ήθελε.
Υπάρχει και ένα τρίτο στοιχείο που χαρακτηρίζει αυτή την εποχή είναι η μηχανοποίηση του ανθρώπου, το γεγονός δηλαδή ότι γίνεται ο καθένας μας περισσότερο μια μηχανή που ψάχνει για την αυτονομία της παρά μία αυτεξούσια οντότητα που προσπαθεί να βιώσει την πνευματική ελευθερία της.
Από πλευράς αναζήτησης του Θεού, από πλευράς δηλαδή του χώρου στον οποίο απευθύνονται οι θρησκείες και η Εκκλησία μας αυτό το οποίο βιώνουμε σήμερα θα μπορούσα να πω ότι συμπυκνώνεται μέσα σε τέσσερα πράγματα.
Το ένα είναι η εκλογίκευση της πίστεως^- ότι έχει πάψει να λειτουργεί τόσο ο καρδιακός μας χώρος, κάτι για το οποίο θα μιλήσω στη συνέχεια και το οποίο θα μπορούσε να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε νέες εισόδους μηνυμάτων της αληθείας. Αυτό που καταφέραμε είναι να κλεισθούμε σε έναν περιοριστικό, στενόκαρδο. ασφυκτικό, υδροκεφαλικό, εγκεφαλικό τρόπο προβληματισμού. Έτσι, συνήθως ψάχνουμε για επιχειρήματα, για αποδείξεις, απαιτούμε κατανόηση και αυτού ακόμη που ονομάζουμε μυστήριο του Θεού και χάνουμε στην ουσία την πίστη μας.
Το δεύτερο στοιχείο είναι η εκνομίκευση της χάριτος· ότι το μυαλό μας λειτουργεί περισσότερο με νόμους, με φραγμούς, με όρια, παρά με αρχές. Αυτό μας οδηγεί σε δυο μεγάλες αρρώστιες που και οι δυο κρύβουν έναν εγωισμό και μας αποτρέπουν από το να μπορέσουμε να αντικρύσουμε εν ελευθερία την αλήθεια. Η μία είναι ο σχολαστικισμός και η δεύτερη είναι ο άκρατος συντηρητισμός. Σας ξαφνιάζει αυτό που λέω. κυρίως το δεύτερο σκέλος, γιατί εμείς κάπως ταυτίζουμε -έτσι έχουμε καταφέρει στον κόσμο μας- την ηθική ή την Εκκλησία με αυτό που ονομάζουμε συντηρητικότητα. Στην πραγματικότητα, όμως,  και ο σχολαστικισμός και ο συντηρητισμός δεν μας επιτρέπουν να κάνουμε χρήση του μεγάλου δώρου της ελευθερίας, για να δούμε την αλήθεια και να προσεγγίσουμε τη χάρη του Θεού.
Ένα τρίτο χαρακτηριστικό είναι η εκκοσμίκευση της ζωής. Τα επαναλαμβάνω λίγο για να τα θυμηθείτε  -αν και δεν είναι ο σκοπός μας να κάνουμε μνημονική άσκηση· το πρώτο είναι η εκλογίκευση της πίστεως, το δεύτερο είναι η εκνομίκευση της χάριτος, το τρίτο είναι η εκκοσμίκευση της ζωής μας. Ζούμε με μία προκλητική εφημερότητα, μόνο στο επίπεδο του ορατού και όχι τοϋ αθέατου, ακόμη και τη λεγόμενη πνευματική ζωή και τη ζωή μας μέσα στην Εκκλησία.
Αυτά τα τρία μας οδηγούν σε ένα τέταρτο, το οποίο είναι η θρησκειοποίηση της θεολογίας, της αποκαλύψεως και του μυστηρίου του Θεού. Έτσι, λοιπόν, γινόμαστε οπαδοί αντί να είμαστε πιστοί· γινόμαστε άνθρωποι οι οποίοι ενδιαφέρονται περισσότερο για κοσμικά στηρίγματα, έστω και με το επικάλυμμα του Θεού και της Εκκλησίας, παρά για να ανοίξουν την καρδιά τους να υποδεχθεί το μυστήριο του Θεού και την ενέργεια της χάριτος μέσα τους.
Δ. Παρερμηνεία των ιερών όρων
Αυτά τα τέσσερα πράγματα οδηγούν σε μία παρερμηνεία βασικών εννοιών και όρων απαραιτήτων για την πνευματική ζωή. Έτσι, λοιπόν, έχει αλλοιωθεί η έννοια της πίστεως. Έχει αλλοιωθεί η έννοια του μυστηρίου, η έννοια του «σημείου», όπως και στο επίπεδο των αρετών, το τί θα πει ταπείνωση, τί θα πει ελευθερία, τί θα πει αγάπη, ακόμη και αυτών των μέσων τα οποία χρησιμοποιούμε στη μεταξύ μας κοινωνία και στην προσπάθεια κοινωνίας του Θεού. Όπως είναι η άσκηση, όπως είναι η ησυχία, όπως είναι η κοινωνία.
Να πω και ένα τελευταίο παράδειγμα. Στις δυτικές γλώσσες η λέξη κοινωνία, δηλαδή η κοινωνία του κόσμου, η κοινωνία έξω και η κοινωνία των προσώπων έχουν δυο λέξεις. Στα αγγλικά το ένα ονομάζεται society ή κοινωνία των ανθρώπων. Η κοινωνία των προσώπων λέγεται commumication. Στις ανατολικές ευρωπαϊκές γλώσσες -δηλαδή σχεδόν σε όλες τις Ορθόδοξες κυρίως χώρες -υπάρχει μία λέξη. Απόδειξη του γεγονότος ότι οι κοινωνίες στις οποίες ζούμε εδώ στην Ανατολή είναι περισσότερο κοινωνίες που έχουν μία επικοινωνία και μία περιχώρηση αμοιβαία, μια αμοιβαιότητα, ενώ στον δυτικό κόσμο υπάρχει το στοιχείο της αποξένωσης που κάνει και τους όρους ακόμη να διαφοροποιούνται. Οι άνθρωποι ζουν σε «χωρίς κοινωνία κοινωνίες».
Επίσης, αλλοιώνονται και άλλοι σημαντικοί όροι, που εκφράζουν βαθιές έννοιες, όπως η έννοια της πίστεως, η έννοια του μυστηρίου, η έννοια του σημείου. Έτσι λοιπόν, η πίστη δεν είναι στην πραγματικότητα για εμάς παραδοχή -επειδή συμφωνώ-, άλλα είναι εμπιστοσύνη -επειδή ταπεινώνομαι. Μυστήριο δεν είναι κάτι που δυστυχώς δεν μπορώ να κατανοήσω, αλλά είναι κάτι που ευτυχώς με υπερβαίνει. Είναι άλλο πράγμα αυτό. Και σημείο δεν σημαίνει κάτι ασυνήθιστο, παράξενο, που εντυπωσιάζει και ξαφνιάζει, αλλά είναι μία ακόμη φανέρωση του Θεού που μας οδηγεί σε δοξολογία Του, σε ομολογία πίστεως και σε μετάνοια. Συνήθως εμείς τείνουμε μέσα από την καθημερινότητα να βιώνουμε αυτές τις έννοιες με το πρώτο τους σκέλος, ενώ θα επιθυμούσαμε να τις ζούμε όπως εκφράζονται στο δεύτερο. Αυτό είναι που ελευθερώνει.
Η αλλαγή των εννοιών είναι βαθύτερη και γενικότερη. Η πίστη αντικαθίσταται από άποψη, από ιδεολόγημα, από επιχείρημα, από παραδοχή. Η αγιότητα ταυτίζεται με φραγμούς, με ηθική, με νόμους. Η επιείκεια με τον συμβιβασμό. Η ταπείνωση με μία μειονεξία. Η κοινωνία με μία συνύπαρξη απλή. Το βίωμα νομίζουμε ότι είναι συναίσθημα. Έτσι, για παράδειγμα, μιλάμε για θρησκευτικό συναίσθημα. Ο όρος είναι λάθος. Η μυσταγωγία έχει αντικατασταθεί από τη διδασκαλία, η ελευθερία από τα δικαιώματα κ.ο.κ.

Η λύπη μας ωφελεί;

Για το πνεύμα της λύπης. Αββά Κασσιανού
Εάν βελτιώσουμε το χαρακτήρα μας, μπορούμε να συναναστρεφόμαστε με όλους, χωρίς δυσκολία.
Ας φροντίσουμε λοιπόν να εξαλείψουμε τα πάθη μας και να διορθώσουμε το λογισμό μας. Και αν το πετύχουμε αυτό, τότε θα ζήσουμε ευκολότερα, όχι μόνο με τους ανθρώπους, αλλά, όπως λέει η Αγία Γραφή, και με τα άγρια θηρία: «Θα έχεις ειρήνη», λέει, «ακόμα και με τα άγρια θηρία». Πράγματι, «ειρήνη πολλή κυριαρχεί στην ψυχή αυτών που σε αγαπούν, Κύριε, και δεν σκοντάφτουν σε παγίδα».
Για ένα άλλο είδος λύπης που μας οδηγεί στην απελπισία για τη σωτηρία μας.
Υπάρχει επίσης ένα άλλο, πιο αποτρόπαιο είδος λύπης. Αυτό δεν σπρώχνει τον ένοχο να αλλάξει τρόπο σκέψης και ζωής ή να διορθώσει τα λάθη του, αλλά τον σπρώχνει προς μια θανάσιμη απελπισία. Αυτή η απελπισία εμπόδισε τον Κάιν, μετά το φόνο του αδελφού του, να μετανοήσει. Αυτή επίσης παρέσυρε τον Ιούδα, μετά την προδοσία, αντί να επανορθώσει το λάθος του με τη μετάνοια, να δώσει τέλος στη ζωή του.
Η λύπη μας ωφελεί σε μια μόνο περίπτωση.
Δεν θα πρέπει να θεωρούμε τη λύπη επιτρεπτή και χρήσιμη, παρά μόνο σε μια περίπτωση: Όταν δηλαδή λυπούμαστε για τις αμαρτίες μας, επειδή αυτές αναστέλλουν την πρόοδο μας προς την πνευματική τελείωση και τη μέλλουσα μακαριότητα. Γι’ αυτήν ο Απόστολος λέει: «Η κατά Θεόν λύπη έχει σαν αποτέλεσμα τη μετάνοια που καταλήγει στη σωτηρία, για την οποία κανείς δεν θα μεταμεληθεί. Ενώ η «κατά κόσμον» λύπη οδηγεί στο θάνατο».
Πώς θα ξεχωρίσουμε τήν «κατά Θεόν» λύπη από τη λύπη που προκαλεί ο διάβολος και η οποία μας οδηγεί στο θάνατο;
Η «κατά Θεόν» λύπη κάνει τον άνθρωπο υπάκουο, ευγενή, ταπεινό, πράο, γεμάτο γλυκύτητα και υπομονή. Γιατί αυτή η λύπη γεννιέται από την αγάπη του ανθρώπου για τον Θεό και εκφράζεται αβίαστα -εξαιτίας του πόθου που τρέφει ο άνθρωπος για την πνευματική του ολοκλήρωση- με την όλη σωματική άσκηση και τη συντριβή του πνεύματος. Ο άνθρωπος που τρέφει αυτή τη λύπη είναι ιλαρός και ευπροσήγορος. Και επειδή ελπίζει στην πνευματική του τελείωση και στην απολαβή των μελλοντικών αγαθών, διατηρεί πάντοτε την ευγένεια του και τη μακροθυμία του, μετέχοντας έτσι σε όλους τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος, όπως τους απαριθμεί ο Απόστολος που λέει: «Ο καρπός του Πνεύματος είναι η αγάπη, η χαρά, η ειρήνη, η μακροθυμία, η καλοσύνη, η αγαθότητα της καρδίας, η πίστη, η πραότητα και η εγκράτεια».
Αντίθετα, αυτός που έχει κυριευθεί από την άλλη, την «κατά κόσμον» λύπη είναι ευερέθιστος, ανυπόμονος, αμετάπειστος. γεμάτος μνησικακία, άκαρπο πένθος και οδυνηρή απελπισία. Η λύπη παραλύει την ενεργητικότητα εκείνου τον οποίο καταλαμβάνει και τον εκτρέπει από τη σωτήρια οδύνη που γεννά η μετάνοια. Γιατί αυτή η λύπη κάνει τον άνθρωπο παράλογο. Αυτή καταστρέφει, όχι μόνο τους καρπούς της προσευχής, αλλά αποστερεί τον άνθρωπο από όλους τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος, τους οποίους χαρίζει πλούσια η «κατά Θεόν» λύπη.
Πρέπει να διώχνουμε από μέσα μας, έκτος από την ωφέλιμη, κάθε άλλη επιζήμια λύπη. Η επιζήμια λύπη έχει τρεις αιτίες.
Γι’ αυτό, αν εξαιρέσουμε αυτή τη λύπη, η οποία γεννιέται από τη σωτήρια μετάνοια και από την αναζήτηση της τελειότητας ή από την επιθυμία της απόκτησης των μελλοντικών αγαθών, κάθε άλλου είδους λύπη πρέπει να θεωρείται επιζήμια και να καταπολεμείται. Γιατί αυτή είναι λύπη που προέρχεται από τις υποθέσεις της εφήμερης αυτής ζωής και γεννά το θάνατο. Συνεπώς, οφείλουμε να τη διώχνουμε από την καρδιά μας, και μάλιστα με τόση επιμέλεια και προσοχή, όση καταβάλλουμε προκειμένου να αντισταθούμε και να θανατώσουμε το πνεύμα της πορνείας, της φιλαργυρίας ή της οργής.

Βούλγαρης Ευγένιος [1716, Κέρκυρα – 1806, Πετρούπολη]

---

Ο Ευγένιος Βούλγαρης γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1716. Παρά την επίδραση που άσκησε στην εποχή του, υπάρχουν αρκετά κενά στη βιογραφία του. Η βασική πηγή από την οποία όλοι οι μεταγενέστεροι ιστορικοί αντλούν τις πληροφορίες τους για το βίο του Ευγενίου —ιδιαίτερα μέχρι τη μετάβασή του στη Ρωσία— είναι η βιογραφία που συνέταξε ο Γεώργιος Αινιάν, στις αρχές του 19^ου αιώνα [Αινιάν, 1838]. Πέρα από ορισμένες διαπιστωμένες ανακρίβειες (όπως ότι ο Βούλγαρης δίδαξε στα Αμπελάκια και ότι κατατρόπωσε τον Βολταίρο σε αντιπαράθεση που είχαν ενώπιον του Φρειδερίκου Β' στο Βερολίνο) φαίνεται ότι οι υπόλοιπες πληροφορίες που δίνει αυτή η σύντομη βιογραφία ανταποκρίνονται, σε γενικές γραμμές, στην πραγματικότητα. Για το διάστημα που ο Ευγένιος έζησε στη Ρωσία έχουμε τη μελέτη του Stephen Batalden, η οποία εκπονήθηκε βάσει των στοιχείων που συγκέντρωσε ο συγγραφέας από έρευνα σε ρωσικά αρχεία. Η βιογράφηση του Βούλγαρη ως αυλικού και αξιωματούχου στην υπηρεσία της Αικατερίνης Β' αποτελεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μαρτυρία για την πολιτική δραστηριότητα των ελληνόφωνων λογίων του 18^ου αιώνα [Batalden, 1982].
Από τον Αινιάνα μαθαίνουμε ότι ο νεαρός Ευγένιος πραγματοποίησε τις εγκύκλιες σπουδές του δίπλα στον ιερομόναχο Ιερεμία Καββαδία. Σύμφωνα με μια διαδεδομένη, αλλά όχι πλήρως διακριβωμένη άποψη, μετά τον Καββαδία μαθήτευσε για ένα διάστημα δίπλα στον Αντώνιο Κατήφορο (1685-1763) στη Ζάκυνθο. Αν η πληροφορία αυτή είναι ορθή, τότε ο Βούλγαρης πρέπει να βρέθηκε στη Ζάκυνθο μετά το 1725, οπότε ο Κατήφορος εγκατέλειψε οριστικά τη διδασκαλία του στο Φλαγγινιανό Φροντιστήριο της Βενετίας και εγκαταστάθηκε στο νησί αναλαμβάνοντας το αξίωμα του πρωθιερέα. Σύμφωνα με τον Αγγέλου, ο Κατήφορος, ο οποίος είχε εντρυφήσει στην ευρωπαϊκή φιλοσοφία κατά την παραμονή του στη Βενετία, είναι αυτός που εισήγαγε τον Βούλγαρη στο έργο του John Locke και στην πειραματική φιλοσοφία του 'sGravesande [Αγγέλου, 1954: 2-4]. Πιθανολογείται, επίσης, ότι ο Βούλγαρης σπούδασε δίπλα στον Βικέντιο Δαμοδό, στην Κεφαλονιά. Και σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, "το αναφέρουν οι βιογράφοι του χωρίς να το τεκμηριώνουν" [Μπόμπου-Σταμάτη, 1998: 56]. Στην πραγματικότητα, δεν έχουμε καμία ένδειξη ότι ο Βούλγαρης παρακολούθησε μαθήματα στη σχολή του Δαμοδού στα Χαβριάτα. Από την άλλη, όπως ορθά σημειώνει η Μπόμπου-Σταμάτη, αποκλείεται να τον αγνοεί, τη στιγμή που ζουν σε γειτονικά νησιά και η φήμη του Δαμοδού είναι αρκετά διαδεδομένη εκείνη την εποχή. Μία ένδειξη που συνηγορεί σε αυτή την κατεύθυνση είναι ότι ο Βούλγαρης είναι ο μόνος λόγιος του 18^ου αιώνα που υιοθετεί την προτίμηση του Δαμοδού για το τυχώνειο αστρονομικό σύστημα, μια προτίμηση που έχει σημαντικές συνέπειες στη διάρθρωση του φιλοσοφικού του λόγου.

ΤΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε δεσποτική εορτή της Εκκλησίας μας αποκαλύπτει στους πιστούς θεολογικές αλήθειες του μυστηρίου της θείας οικονομίας, οι οποίες είναι απαραίτητες για την σωτηρία μας. Έτσι και η εορτή της Μεταμορφώσεως μας αποκαλύπτει·

α´) Ότι ο Χριστός είναι Υιός Θεού και Θεός.

Το άκτιστο φως που βγαίνει μέσα από τον Χριστό και τον περιλούζει και λάμπει το πρόσωπό του ως ο ήλιος· η «φωτεινή νεφέλη», που είναι στην αγία Γραφή σημείο της παρουσίας του Θεού και η φωνή του Θεού πατρός που ακούγεται μέσα από τη νεφέλη να λέγει «ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα· αυτού ακούετε» και (Ματθ. 17,5)· ο Μωυσής και ο Ηλίας οι θεόπτες και μεγάλοι προφήτες που τον αναγνωρίζουν ως Κύριό τους και αποκαλύπτουν ότι ο Χριστός είναι Κύριος ζώντων και νεκρών, ότι δεν είναι ένας προφήτης σαν κι αυτούς, ότι δεν είναι κάποιος που εκφράζεται αντίθετα απ’ αυτούς και εναντίον του Θεού, όπως τον παρουσίαζαν οι Ιουδαίοι, και που συζητούν μαζί του για την «έξοδο του» (Λκ. 9,32)· οι μαθητές που πέφτουν κάτω μπρούμυτα έκπληκτοι και θαμπωμένοι από τη Θεοφάνια του Χριστού, όλα αυτά αποκαλύπτουν και παρουσιάζουν παραστατικά και με μεγαλοπρέπεια τη θεία φύση του Χριστού. Τη θεία φύση που κρυβόταν θεληματικά πίσω από την ανθρώπινη. Τη θεία φύση που ο Χριστός αποκαλύπτει σε όσους τον αναζητούν και είναι καλοπροαίρετοι και χωρίς δόλο (πρβλ. Ιω. 1, 42·46·48).

Μπορεῖ ἡ ὀρθόδοξη νηπτική παράδοσις νά ἀποτελέσει «ψυχοθεραπευτικό μοντέλο;»

Πρωτοπρεσβυτέρου Ἰωάννου Κ. Φωτοπούλου.

Μή δότε τά ἅγια τοῖς κυσί μηδέ βάλετε τούς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων 

(Ματθ. 7, 6).

Στή σχετικῶς προσφάτως δημοσιευθεῖσα ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου στό 2^ο Συμπόσιο Νοσηλευτικῆς Ὀγκολογίας στό ΓΝΑ τό φθινόπωρο τοῦ 2013 μέ θέμα «Θεραπευτικές δυνατότητες τῆς ὀρθόδοξης πνευματικότητας» διαβάσαμε τά ἐξῆς σχετικά μέ τό «θεραπευτικό μοντέλο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»: ¨τή φιλοκαλική ζωή πού εἶναι συνδεδεμένη μέ τή λειτουργική καί μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, τήν...χαρακτήρισα ὡς ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία¨. Κατόπιν ἐξηγεῖ μέ σαφήνεια ὅτι «ἡ νηπτική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι μιά ξεχωριστή θεωρία, ἀλλά

συνδέεται ἀπόλυτα μέ τήν ὅλη ἐκκλησιαστική ζωή.  Δηλαδή δέν μπορεῖ κανείς νά ἀναζητήση αὐτήν τή θεραπευτική θεωρία γιά νά τήν ἐφαρμόση, χωρίς νά συμμετέχει στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας». 

I. Μετά πάντως ἀπό αὐτή τήν ὀρθή ἐπισήμανση  προξενεῖ ἐντύπωση ἡ θετική ἀναφορά τοῦ Σεβασμιωτάτου σέ ἄρθρο κάποιου Tony Young, πού περιλαμβάνεται στό Ἐγχειρίδιο ψυχοθεραπείας τῆς Ἀμερικανικῆς ψυχολογικῆς Ἑταιρείας. Ἐκεῖ ὁ ἐν λόγῳ ψυχοθεραπευτής γράφει ὅτι «πολλές ἀπό τίς πνευματικές πρακτικές καί πεποιθήσεις τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδοξίας μποροῦν νά ἔχουν θετικό συναισθηματικό ἤ ψυχολογικό ἀποτέλεσμα....» ὅτι «ἡ εὐχή τοῦ Ἰησοῦ ἐκτός ἀπό τό ὅτι ἐπικεντρώνει τό μυαλό καί τήν καρδιά στό Θεό καί ὠθεῖ τόν ἄνθρωπο νά ζῇ λεπτό πρός λεπτό στή συνειδητοποίηση τῆς παρουσίας του ἔχει καί ἕνα ἠρεμιστικό ἀποτέλεσμα. Ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο σέ καλλίτερη ἐπίγνωση τοῦ ἑαυτοῦ του καί τῶν παθῶν του καί σέ αὐτογνωσία».    Εἶναι ὀρθά τά ἀνωτέρω; Εἶναι περίπου ὀρθά ἄν ἀντιληφθοῦμε ὅτι ὁ Τ. Young σάν πρακτικός ἀμερικάνος θεωρεῖ τήν ἀσκητική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας περισσότερο σάν ἕνα σύστημα πεποιθήσεων καί πρακτικῶν πού ἔχουν συναισθηματικό ἤ ψυχολογικό καί ἠρεμιστικό ἀποτέλεσμα.

Ο Εκκλησιασμός Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

Η πίστη στο Θεό και η συμμετοχή στη θεία λατρεία, προπαντός στην ευχαριστιακή σύναξη, αποτελούν για κάθε ζωντανό μέλος της Εκκλησίας δυο πραγματικότητες αξεχώριστες. Ο αληθινός χριστιανός δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τη θεία Λειτουργία. Τα υπερώα του Μυστικού Δείπνου και της Πεντηκοστής, που συνέχειά τους είναι οι ιεροί ναοί, αποτελούν κατεξοχήν τους τόπους της παρουσίας του Θεού και την διανομής των θείων χαρισμάτων. Η «ομοθυμαδόν επί το αυτό» προσκαρτέρηση των πιστών εκφράζει την ενότητα του εκκλησιαστικού σώματος, που εδώ και τώρα προγεύεται τα αγαθά της βασιλείας του Θεού. Αυτή την αλήθεια απηχούν και οι άγιοι Πατέρες της Πενθέκτης Συνόδου (691), όταν παραγγέλλουν ν’ αποκόπτεται από το σώμα της Εκκλησίας εκείνος που, χωρίς σοβαρό λόγο, δεν εκκλησιάζεται για τρεις συνεχείς Κυριακές.

Ο τακτικός εκκλησιασμός δεν αποτελεί για τον πιστό μιαν απλή συνήθεια, ένα τυπικό θρησκευτικό καθήκον, μια κοινωνική υποχρέωση ή έστω μια ψυχολογική διέξοδο από τον ασφυκτικό κλοιό της καθημερινότητος. Αντίθετα, με την προσέλευσή του στο ναό εκφράζει μιαν υπαρξιακή του ανάγκη. Την ανάγκη να ζήσει αληθινά, αυθεντικά. Να συναντήσει την Πηγή της ζωής του, το Δημιουργό του, και να ενωθεί μαζί Του. Να εκφράσει την αγάπη και την ευλάβειά του στην Παναγία μας και στους Αγίους, του φίλους του Θεού. Να νιώσει δίπλα του τους πνευματικούς του αδελφούς.

Το σώμα και το αίμα του Χριστού, που μεταλαβαίνει στη θεία Λειτουργία, του χαρίζουν αυτή την πληρότητα, τον κάνουν να αισθάνεται «συμπολίτης των αγίων και οικείος του Θεού». Έτσι, αναχωρεί από το ναό με τη δύναμη ν’ αντιμετωπίσει σύμφωνα με το θείο θέλημα και με την προοπτική της αιώνιας ζωής τη φθαρτότητα του καθημερινού του βίου.

Στις μέρες μας, που το ψεύτικο και απατηλό περισσεύει και που οι ανθρώπινες ελπίδες από παντού διαψεύδονται, το ενδιαφέρον για την ορθόδοξη λατρεία συνεχώς αυξάνεται, καθώς πολλοί ανακαλύπτουν σ’ αυτήν το νόημα της ζωής. Ωστόσο, είναι αλήθεια, οι περισσότεροι αδελφοί μας απουσιάζουν από τις εκκλησίες μας…

Ο ρόλος των Πατέρων στην ερμηνεία της Αγίας Γραφής

Τα κείμενα των αγίων Πατέρων, είναι για τους Χριστιανούς μια ευλογημένη προμήθεια του Θεού. Εκεί φαίνεται ο φωτισμός και συχνά η θεοπνευστία των αγίων, που αποτελούν ασφαλή οδηγό προς τον Χριστό. Όμως μερικοί Χριστιανοί πέφτουν σε έναν ιδιόμορφο τύπο «Ορθοδοξίζοντος Προτεσταντισμού». Όπως οι Προτεστάντες λένε: "δεν δέχομαι τίποτα αν δεν το δω από την Αγία Γραφή", έτσι και οι Χριστιανοί αυτοί, επειδή δεν έχουν σαφή εικόνα των Αγίων Γραφών, τις «φοβούνται», και λένε: «Δεν δέχομαι τίποτα αν δεν το δω από τους Πατέρες». Λες και η πίστη μας είναι νεκρό γράμμα! Στο άρθρο αυτό λοιπόν, θα δούμε αν πράγματι είναι τόσο απόλυτη η ερμηνευτική αποκλειστικότητα των αγίων Πατέρων.

Ας δούμε ποια δικαίωση είναι δυνατό να έχει καθεαυτή η θέση πως οι Πατέρες εξηγητές προσφέρουν μασημένη τροφή, που δήθεν καθιστά περιττή την κατευθείαν από μας μάσηση της αγιογραφικής τροφής.

Λένε μερικοί: «Είναι τόσο δύσκολο να εξηγήσει και να καταλαβαίνει κανείς τις άγιες Γραφές. Διαβάζοντας όμως κανείς τα Εξηγητικά των Πατέρων, βρίσκει εκεί έτοιμη και μασημένη την τροφή που θέλει».

Εν πρώτοις, πρέπει να σημειωθεί πως μία τέτοια διατύπωση έχει χαρακτήρα «οικονομικό» και «παιδαγωγικό»∙ δεν είναι η ορολογία της θεολογίας αυτή. Μέθοδοι οικοδομής των πιστών δεν πρέπει να συγχέονται με τη θεολογία. Οι ίδιοι οι Πατέρες διαρκώς παραπέμπουν τους χριστιανούς στην Αγία Γραφή. Είναι πολύ διδακτικό το γεγονός ότι η όλη διδασκαλία τους, όχι μόνο η θεολογική, αλλά και η πρακτική-οικοδομητική στηρίζεται στις Γραφές. Την κατήχηση, δηλαδή και την οικοδομή των χριστιανών αντιλαμβάνονται σαν γνώση των Γραφών και ανάλυση του νοήματός τους. Ουδέποτε δε διανοήθηκαν ότι τα συγγράμματά τους θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν τα Ευαγγέλια και τις Επιστολές της Κ. Διαθήκης! Γι’ αυτούς η γραφή υπήρξε πάντοτε όχι μόνο το κριτήριο των απόψεών τους, αλλά και ανεξάντλητο θησαυροφυλάκιο εμπνεύσεως και ζωής πνευματικής.

Περί εξομολογήσεως και πνευματικής καθοδηγήσεως

Η Εκκλησία έχει δύο τρόπους καθοδηγήσεως των ψυχών: Την ακρίβεια και την οικονομία. Τα ζητήματα, που επιδέχονται οικονομία, ο Πνευματικός πρέπει να τα χειρίζεται με προσοχή, προσευχή και διάκριση, ώστε να προκύπτη ωφέλεια και όχι βλάβη. Στα ζητήματα όμως, που δεν είναι επιδεκτικά οικονομίας, να είναι αυστηρότατος, για να μη κατακριθή εν ημέρα Κρίσεως ως θεομάχος. Ο Πνευματικός κατά το Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως έχει τη δυνατότητα να κάνη οικονομία και συγκατάβαση μέσα στα όρια των Ιερών Κανόνων, δηλαδή μέχρι εκείνου του σημείου, που δεν θα βλάψη τον εξομολογούμενο. Διότι η οικονομία δεν γίνεται, για να επαναπαυθή και να παραμείνη ο εξομολογούμενος στις πτώσεις του, αλλά για να παρακινηθή να τις ξεπεράσει.

Υπάρχουν ζητήματα στην Εξομολόγηση, για τα οποία ο Πνευματικός πρέπει να χρησιμοποιήση και το μέτρο της συγκαταβάσεως και οικονομίας, προκειμένου να φέρη τον εξομολογούμενο στην οδό της σωτηρίας. Υπάρχουν όμως και άλλα ζητήματα, στα οποία δεν μπορεί κατʼ ουδένα λόγο να γίνη οικονομία. Για παράδειγμα δεν χωρεί συγκατάβαση, αν ο εξομολογούμενος εμμένει στη μνησικακία, ζητά εκδίκηση, δεν συγχωρεί αυτόν, που του έφταιξε, είτε δίκαια, είτε άδικα.

Δεν μπορεί ακόμη να γίνη συγκατάβαση σʼ αυτόν που επιμένει αμετανόητα σε αιρετικά φρονήματα ή και δεν πείθεται να αποχωρήση από αντιχριστιανικές μυστικές θρησκείες, όπως είναι π.χ. η Μασωνία. Είναι επίσης τελείως ανεπίδεκτα οικονομίας τα κωλύματα Ιερωσύνης. Δεν επιτρέπεται δηλαδή σε καμμιά περίπτωση να δοθή συμμαρτυρία, για να προσέλθη στις τάξεις της Ιερωσύνης κάποιος, που έπεσε σε βαριά σαρκικά αμαρτήματα, όπως είναι οι πριν το γάμο του σεξουαλικές σχέσεις, έστω και με αυτήν ακόμη την αρραβωνιαστικιά του, αλλά και κάθε άλλη έξω από τον γάμο του σεξουαλική σχέση, όπως είναι η πορνεία, ή η μοιχεία, ή η αρσενοκοιτία.

Οι Πνευματικοί, που συγκαταβαίνουν σε τέτοιες περιπτώσεις και δίνουν συμμαρτυρία, φέρουν τεράστια ευθύνη ενώπιον του Θεού. Αλίμονο και σʼ εκείνους που κρύβουν τέτοια αμαρτήματα από τον Πνευματικό, για να υποκλέψουν συμμαρτυρία, και να γίνουν αναξίως ιερείς! Ο στόχος του Πνευματικού, όταν εξομολογή, είναι το να κερδηθή ο αμαρτωλός!

Πολλοί εγκαταλείπουν τον Πνευματικό τους και προστρέχουν σε άλλο, ο οποίος, όπως λέγουν, τους "αναπαύει" καλύτερα. Χρειάζεται όμως πολλή προσοχή στο θέμα αυτό, διότι όπως δυστυχώς υπάρχει "καλή ανάπαυση", υπάρχει και "κακή ανάπαυση". Αν κάποιος Πνευματικός εξασθενίζη στη συνείδηση του εξομολογουμένου τη σοβαρότητα κάποιων πτώσεων του ή του επιτρέπει να κοινωνή των Αχράντων Μυστηρίων, παρʼ ότι πέφτει σε σοβαρά αμαρτήματα, τέτοιου είδους "ανάπαυση" καταποντίζει, όχι μόνο τον εξομολογούμενο, αλλά και τον Πνευματικό.

Τα επιτίμια είναι φάρμακα, που τα επιβάλλει ο Πνευματικός, για να κλείση το τραύμα, και να θεραπευθή η ασθένεια του εξομολογουμένου. Τα επιτίμια προλαμβάνουν την επανάληψη της αμαρτίας. Αν δεν μπη το κατάλληλο επιτίμιο σε κάποια σοβαρή πτώση, είναι πολύ εύκολο αυτή να ξανασυμβή. Οι ιεροί Κανόνες των Οικουμενικών Συνόδων είναι εξίσου θεόπνευστοι, όπως ακριβώς θεόπνευστα είναι και τα Δόγματα, τα οποία διευκρίνησαν και διετύπωσαν οι ίδιες εκείνες Άγιες Οικουμενικές Σύνοδοι.

Γιʼ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης χαρακτήρισε το "Πηδάνλιον" με τα εξής υπέροχα λόγια: "Αύτη η βίβλος είναι η μετά τας Αγίας Γραφάς Αγία Γραφή, η μετά την Παλαιάν και Καινήν Διαθήκην Διαθήκη. Τα μετά τα πρώτα και θεόπνευστα λόγια δεύτερα και θεόπνευστα λόγια. Αύτη εστί τα Αιώνια Όρια, ά έθεντο οι Πατέρες ημών, και Νόμοι οι υπάρχοντες εις τον αιώνα και υπέρ πάντας τους εξωτερικούς και βασιλικούς νόμους υπερέχοντες…"

Εκείνος, που πραγματικά μετανοεί για την αμαρτία του και έχει γνήσια ταπείνωση, δέχεται αγόγγυστα το επιτίμιο, που έκρινε κατάλληλο να του βάλη ο Πνευματικός. Εκείνος, που γογγύζει για το τυχόν επιτίμιο, που του επιβλήθηκε, αυτός οπωσδήποτε δεν συνειδητοποίησε το μέγεθος της αμαρτίας, στην οποία περιέπεσε, δεν κατανοεί το βάθος του Μυστηρίου της Μετανοίας και Εξομολογήσεως, και με την πρώτη ευκαιρία πάλιν θα ξαναπέση, ίσως και σε χειρότερα.

Όπως ο γιατρός δεν πρέπει να ξεγελά τον άρρωστο, κρύβοντάς του τη σοβαρότητα της ασθένειας του και στερώντας τον τα αναγκαία φάρμακα, παρομοίως πρέπει να ενεργή και ο Πνευματικός. Είναι αδύνατο να οδηγή στη σωτηρία τους ανθρώπους, αν στη συνείδηση τους απαμβλύνη και δικαιολογή κάποιες αμαρτίες, που μερικές φορές μπορεί να είναι και θανάσιμες.

Ως Γέροντας σας και Πνευματικός σας, κάθε ημέρα είμαι νοερώς κοντά σας. Μη νομίζετε ότι σας ξεχνώ.Ο Απόστολος Παύλος λέγειR "απών τω σώματι, παρών δε τω πνεύματι" (Αʼ Κορ. 5,3). Δηλαδή νοερώς, με το πνεύμα είμαι παρών, άν και απουσιάζω σωματικά. Ναί! Με τη σκέψη και τις προσευχές μου είμαι πάντοτε πλησίον σας, έστω κι άν σωματικά βρίσκωμαι πολύ μακριά. Ας είναι, κι από μακριά, έχω την έγνοια και τη φροντίδα σας.

Μη νομίζετε ότι είστε μόνοι στον αγώνα σας. Ο Γέροντας σας βρίσκεται δίπλα σας, μαζί σας. Αν σε πλακώση η στενοχώρια και σου βάλη ο πειρασμός τον λογισμό να μη πας στον ναό, ούτε το Απόδειπνο να κάνης, και τα παρόμοια, να ενθυμηθής πως ο Πνευματικός και ο Γέροντας σου είναι δίπλα σου νοερώς, και σε παρακολουθεί. Και θα λυπηθής πολύ, αν υποκύψης στον πειρασμό, και δεν αντισταθής σʼ αυτόν. Μη το ξεχνάτε πως πράγματι ο Γέροντας σας είναι πάντοτε κοντά σας με τις προσευχές του, και σας παρακολουθεί.

Κι άν όλοι γύρω σου σʼ εγκαταλείψουν, δεν πρέπει να επιτρέψης στον εαυτό σου να αισθάνεται πως δεν έχεις ανθρώπινο στήριγμα. Γιατί ο Πνευματικός σου σου υπόσχεται πως θα έχη τη φροντίδα και την έγνοια σου. Αφού ξέρης πως σε αγαπά ο Θεός και ο Πνευματικός σου, δεν πρέπει να φοβάσαι! Να σκέφτεσαι ότι, "κι άν δεν μου απομείνη τίποτα στον κόσμο να στηριχθώ, να ακουμπήσω, να σταθώ, όμως υπάρχει ο πανταχού παρών Θεός. Γιʼ αυτό και δεν μπορώ νʼ απελπισθώ. Κοντά μου βρίσκεται κι ο Πνευματικός μου, και μπορώ να στηριχθώ." "Τί δύναται να μας χωρίση από την αγάπη του Χριστού; Θλίψη; Στενοχωρία; Ξίφος; Κίνδυνος; Θάνατος; " (ππρβλ. Ρωμ. 8,35). Τίποτε δεν μπορεί να μας χωρίση από την αγάπη του Χριστού, όταν έχουμε την πίστη και ελπίδα μας σʼ Αυτόν.

Όταν έχης ανάγκη να ʼδης τον Πνευματικό σου, κι αναλογίζεσαι πως είναι πολύ μακριά, και είναι δύσκολο να τον συναντήσης τη στιγμή εκείνη, που έχεις ανάγκη, τότε να έχης υπόψη σου, και να το πιστεύης, πως ο Πνευματικός σου πατέρας, άν και είναι "απών τω σώματι", είναι όμως "παρών τω πνεύματι" (Α΄, Κορ. 5,3) [δηλαδή άν και απουσιάζη σωματικά, είναι όμως παρών πνευματικά], και παρακαλεί τον Θεό να σʼ ενδυναμώνη και να σε σώζη. Το αν θα "φύγη" (σ.σ εννοεί ο Γέροντας το να αποθάνη) σύντομα ο Πνευματικός σου, σημαίνει ότι ο Θεός το παρεχώρησε αυτό. Και ο Κύριος θα φροντίση οπωσδήποτε για το συμφέρον της ψυχής σου και για τη σωτηρία σου.

Κάποιος άλλος θα βρεθή να τον αντικαταστήση. "Ο πιστεύων εις εμέ, κάν αποθάνη ζήσεται" (Ιωάν. 11, 26). Άν κάποιος πιστός αποθάνη, θα ζήση όμως στην άλλη ζωή. Κι άν αποθάνη ο Πνευματικός σου, όμως θα ζη κοντά στον Θεό. Και θα πρεσβεύη σʼ Αυτόν για τα πνευματικά του παιδιά. Θα παρακαλή και για σένα, να σε δυναμώνη ο Κύριος και να σε στηρίζη! Εγώ πιστεύω στην ευσπλαχνία του Θεού. Αυτός θα σε βοηθήση νʼ απαλλαγής από τον πειρασμό, που έχεις. Πρέπει όμως να κάνης υπομονή, κι εγώ θα παρακαλώ τον Θεό για σένα, όσο μπορώ. Κι εσύ όμως πρέπει να παρακαλής να σε ελεήση ο Θεός. Και θαʼ ρθη σίγουρα η λύτρωση.

Η αρετή της αγάπης κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας

Η αδαμάντινης αξίας αρετή, ή αγάπη, είναι το απόσταγμα των θείων λόγων των Πατέρων της Εκκλησίας μας. Ή θέρμη και ή εκφραστική δεινότητα τους για τη γνήσια, απερίσπαστη και άπειρη αγάπη δεν μπορούν παρά να συγκινήσουν κάθε αγνή και πιστή χριστιανική ψυχή. Ό άνθρωπος στην πορεία προς την τελείωση πρέπει να έχει συνοδοιπόρο του την ανόθευτη αγάπη προς τον πλησίον του αλλά κυρίως προς τον Τριαδικό Θεό, προκειμένου να ίκανωθεί της εισόδου του στην ουράνια βασιλεία. Ή βαθιά αυτή πεποίθηση διακα­τέχει έντονα όλα τα έργα των Πατέρων κι αποτελεί το εναρκτήριο λά­κτισμα του εγχειρήματος μας. 

Ό χριστιανικός ορός αγάπη δηλώνει τη διάθεση του πιστού να προσφέρει ανιδιοτελώς και χωρίς υστεροβουλία τον εαυτό του προς χάριν του συνανθρώπου. Στά προ Χρίστου χρόνια ό άνθρωπος κα­τευθυνόταν προς τα ορατά καί τα επίγεια ή προς αφηρημένες έννοι­ες καί ιδέες, μετά την ενανθρώπηση όμως ή λέξη αγάπη λάμπρυνε κσί μεταμόρφωσε τον ανθρώπινο βίο σε διαδρομή ευχαριστίας καί δοξολογίας με τελικό σταθμό την ένωση μας με τον Αιώνιο Θεό.

ΑΓΑΠΗ,ΤΟ ΕΙΣΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΩΝΙΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ 

Ό άγιος Μάξιμος ό Όμολογητής με τους αφιερωμένους στην ύψίστη αρετή της αγάπης Λόγους του, αναλύει διεξοδικώς όλες τις πτυ­χές της σπουδαιότερας των αρετών, επιδιώκοντας να τις καταστήσει  κτήμα των ανθρώπων, ούτως ώστε να οπλιστούν με υπομονή καί καρτεροψυχία καί να δυνηθούν να πορευθούν στον δυσκολοδίάβατο δρό­μο των αρετών, με αποτέλεσμα να κερδίσουν την ουράνια βασιλεία καί μακαριότητα. Ό Όμολογητής τονίζει: «Μη καταφρόνησης της εντολής της αγάπης, ότι δι’ αυτής υιός Θεού έση, ην παραβαίνων, υιός γεέννης εύρεθήση».

Συνεπώς, όλος ό ασκητικός βίος έχει ως βάση του την τήρηση της ανιδιοτελούς αγάπης προς το Θεό, αλλά καί προς τον πλησίον. «Αύτη έστίν η θύρα, δι’ ης ό εισερχόμενος εις τα άγια γίνεται των αγίων καί του απροσίτου κάλλους της αγίας καί βασιλικής Τριάδος καθίσταται άξιος θεατής γενέσθαι», μας λέγει ό θείος Μάξιμος. Είναι δηλαδή το εισιτήριο για να εισέλθουμε στην ουράνια πύλη της αιώνιας βασιλείας. 0 πάνσοφος Πατήρ προσπαθώντας να δώσει τον ορισμό της κορυφαίας των αρετών λέγει: «Αγάπη μεν εστίν, διάθεσις ψυχής αγαθή, καθ’ ην ουδέν των όντων, της του θεού γνώσεως προτιμά». Ενώ σε άλλο σημείο παρουσιάζει την αγάπη να έχει φτερά με τα όποια ό νους αξιώνεται να λάβει τη θεία χάρη.

ΑΓΑΠΗ,ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ 

Ή αγάπη είναι ή αρετή πού έχει υμνηθεί περισσότερο από κάθε  άλλη. Υπό του Θεοδώρου Εδέσσης ή αγάπη καλείται «μητρόπολις τών αρετών», για το Συμεών το Νέο Θεολόγο ή αγάπη είναι «των προφητών ή διδάσκαλος, των αποστόλων ή σύνδρομος, των μαρτύρων ή  δύναμις, των Πατέρων καί Διδασκάλων ή έμπνευσις», ενώ για τον Ιω­άννη της Κλίμακας «ή αγάπη είναι χορηγός της προφητείας, παρέχουσα θαύματα· ή αγάπη είναι άβυσσος της έλλάμψεως, ή αγάπη είναι πηγή του πυρός, όσο αναβλύζει, τόσο τον διψώντα καταφλέγει ή άγάπη είναι ή κατάσταοις των αγγέλων ή αγάπη είναι ή αιώνιος προκοπή».
0 Μ. Βασίλειος ταυτίζει την αγάπη με το Θεό λέγοντας: «ώσπερ ούν ό την άγάπην έχων, τον Θεόν έχει», ενώ ό Ιωάννης ό Χρυσόστομος θέλοντας να τονίσει την αξία της λέγει: «ουδέν αγά­πης ίσον».
Ή αγάπη είναι το θεμέλιο πάνω στο όποιο χτίζεται το οικο­δόμημα του χριστιανισμού. Για χάρη της ό Λόγος έγινε σάρκα καί κατοίκησε σ’ εμάς. Ό άγιος Συμεών περιγράφει πολύ πα­ραστατικά ότι για την αγάπη οι Απόστολοι έτρεξαν εκείνον τον ακατάπαυστο δρόμο, έσαγήνευσαν όλη την οικουμένη με το αγκίστρι καί τη σαγήνη του λόγου, την έσήκωσαν από το βυθό της είδωλομανίας καί την οδήγησαν στον σωτήριο λιμένα της βασιλείας των ουρανών. Για χάρη της έχυσαν τα αίματα τους οί μάρτυρες, ώστε να μη χάσουν το Χριστό. Γι αυτήν έδωσαν προθύμως τη ζωή τους οί θεοφόροι Πατέρες μας καί Διδάσκα­λοι της οικουμένης, υπέρ της καθολικής καί αποστολικής Εκκλησίας.

ΑΓΑΠΗ, ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ 

Ό ίδιος ό Ιησούς Χριστός με τη ζωή Του πάσχισε να διδά­ξει τη βασίλισσα των αρετών στους ανθρώπους. Με τα παρα­δείγματα Του, τα θαύματα καί τίς παραβολές Του, προσπα­θούσε να δείξει ότι τα πάντα είναι ή αγάπη καί ότι μόνο με αυτήν μπορεί ό κτιστός άνθρωπος να ανέλθει στα ϋψη της πνευματικότητας. Όταν ή αγάπη κατακλύζει τον πιστό τότε περιαυγάζεται το πρόσωπο του υπό του θείου φωτός καί βιώ­νει τη θεία δόξα καί μακαριότητα. Ή δύναμη της αγάπης είναι ικανή να αναγεννήσει το χριστιανό καί να διανοίξει την οδό προς την τελείωση του καί την ένωση του με τον πανάγαθο Δη­μιουργό.

Ό Μ. Βασίλειος τονίζει ότι ή αγάπη δεν διδάσκεται, αλλά κάποιος σπερματικός λόγος έχει εγκατασταθεί μέσα μας για να υπάρχουν οί αφορμές της προσεγγίσεως με τον αγαθό Θεό. Ό Συμεών ό Νέος Θεολόγος πλέκει το εγκώμιο της αγάπης λέγοντας: «Ώ αγάπη πολυπόθητη, μακάριος είναι όποιος σε ασπάσθηκε, διότι στο εξής δεν θα επιθυμήσει πλέον να ασπα­σθεί περιπαθώς κάλλος γήινου πράγματος. Μακάριος είναι όποιος συσφίχθηκε μαζί σου από θείο έρωτα· διότι θ’ αρνηθεί όλο τον κόσμο καί δεν θα μολυνθεί καθόλου πλησιάζοντας οποιονδήποτε άνθρωπο».

Το τέλος όλων των αγαθών είναι ή αγάπη, επειδή οδηγεί καί φέρνει εκείνους πού πορεύονται μέσα σ’ αυτήν προς το Θεό. Ή τήρηση των θείων εντολών πρέπει να είναι το πρώτο μέλημα για τον άνθρωπο πού επιθυμεί να αποκτήσει την αγά­πη στην καρδιά του. Ό Συμεών υποστηρίζει πώς την αγάπη του Θεού δεν μπο­ρεί να έγγίσει ποτέ κανένας άνθρωπος, αν δεν καθαρίσει πρω­τύτερα την καρδιά του με μετάνοια καί άφθονα δάκρυα. Όταν ό άνθρωπος, πού έχει απερίσπαστα προσκολλημένο το μυαλό του στο Θεό ζει με τον έρωτα της αγάπης προς τον Κύριο, τό­τε δεν αισθάνεται ούτε τον εαυτό του ούτε καί κανένα από τα πράγματα του κόσμου πλήρως.

Ό Μάξιμος εξαίρει το νου του ανθρώπου, πού με την πο­λυχρόνια συμμετοχή του στη θεία έλλαμψη, αφού υπέταξε το παθητικό μέρος της ψυχής του καί έγινε φωτοειδής, μετα-στράφηκε σε ατελείωτο θείο έρωτα καί ακατάπαυστη αγάπη, με συνέπεια να μεταφερθεί εξ ολοκλήρου από τα επίγεια προς το θείο. Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται διηνεκής καί ακατά­βλητος αγώνας, νέκρωση του νου από τα πράγματα του κό­σμου καί τους εμπαθείς λογισμούς, αδιάλειπτη προσευχή, κα­θαρή καρδιά, άσκηση, διότι μόνο σε αυτήν την κατάσταση ή ψυ­χή ανακόπτεται από των αμαρτιών καί προετοιμάζεται για το θείο φωτισμό. Επομένως είναι επώδυνος ή οδός πού οδηγεί στην απόκτηση της αγίας αγάπης.

Ό αμαρτωλός καί επιρρε­πής προς τον πειρασμό άνθρωπος πρέπει να σπάσει τα δεσμά της αμαρτίας πού τον κρατούν υπόδουλο των εφήμερων κι ανούσιων πραγμάτων καί να αντιτάξει υψηλό ηθικό φρόνημα προκειμένου να απελευθερωθεί από τα πάθη της ψυχής του. Ό αγώνας του σίγουρα είναι δύσκολος, μα αν ή καρδιά του διψά για το αθάνατο ύδωρ της λύτρωσης, τότε σίγουρα οί προ­σπάθειες του θα καρποφορήσουν καρπούς υγιείς καί σωτήρι­ους.