π. Ἀνανία Κουστένη: Μετάφραση Ὕμνων Ρωμανοῦ τοῦ Μελωδοῦ, Ἐκδόσεις Ἁρμός , 2011

π. Ἀνανία Κουστένη:
Μετάφραση Ὕμνων Ρωμανοῦ τοῦ Μελωδοῦ,
Ἐκδόσεις Ἁρμός , 2011

                   Παρουσίαση ἀπό τὸν συγγραφέα Κώστα Β. Καραστάθη

.         Περιστατικά ἀπό τή ζωή τοῦ Κυρίου, τῆς Παναγίας, τῶν Ἁγίων, ἀκόμη καί προσώπων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶχαν ἐμπνεύσει τόν μεγάλο ὑμνωδό Ρωμανό τόν Μελωδό, γιά τή δημιουργία τῶν ὑπέροχων ποιημάτων του καί τή μουσική ἐπένδυσή τους ἀπό τόν ἴδιο, ὥστε νά καταστοῦν ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας μας ἀθάνατοι.
.            Ὁ π. Ἀνανίας Κουστένης, ὕστερα ἀπό τήν κοπιαστική μετάφραση καί τήν ἔκδοση τοῦ τρίτομου ὀγκώδους ἔργου τοῦ Ἁγίου Θεοφάνους «Χρονογραφία», ἐπιτελεῖ τώρα μέ τή μετάφραση τῶν ὕμνων τοῦ Ρωμανοῦ τοῦ Μελωδοῦ ἕνα δεύτερο, καί μεγαλύτερο τοῦ πρώτου, ἄθλο. Καί πράγματι, δέν εἶναι διόλου εὔκολο νά καταπιαστεῖ κανείς μέ τή μετάφραση τῶν ὕμνων τοῦ Ἁγίου Ρωμανοῦ τοῦ Μελωδοῦ. Εἶναι ἔργο Τέχνης ὁ ὕμνος καί μετά τή μετάφραση πρέπει καί πάλι νά παραμένει ἔργο Τέχνης. Ἐπί πλέον, ὁ ποιητής ἐδῶ – ὁ Πίνδαρος τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ποιήσεως, ὅπως ἔχει χαρακτηρισθεῖ – εἶναι καί ἕνας βαθύτατα στοχαζόμενος θεολόγος, τοῦ ὁποίου οἱ στοχασμοί πρέπει ν’ ἀποδίδονται μέ ἀκρίβεια.
.           Ὁ Γέροντας καί σ’ αὐτό τό ἔργο, ὅπως καί στό προηγούμενο τῆς μεταφράσεως τῆς «Χρονογραφίας» τοῦ Θεοφάνους, ἀποδεικνύεται ὡς ἕνας ὑπεύθυνος καί ἱκανότατος μεταφραστής, μαζί καί ἕνας ἀκούραστος καί ἀκατάβλητος πνευματικός ἐργάτης. Γνωρίζει ἄριστα τά ἀρχαῖα Ἑλληνικά, ἔχει πλούσια θεολογική κατάρτιση, γιά νά εἰσδύει στά θεολογικά μηνύματα, πού ἐκπέμπει ὁ μεγάλος ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας μας μέ τούς στίχους του, ἔχει βαθειά καί συνολική γνώση τού ἔργου τοῦ συγκεκριμένου ὑμνογράφου καί διαθέτει ὁ ἴδιος ποιητική προδιάθεση νά βιώνει τά συναισθήματα πού οἱ ὕμνοι δημιουργοῦν, καί τά ὁποῖα καί μεταδίδει μέ τή μετάφρασή τους στόν ἀναγνώστη του. Πράγματι, μονάχα ὁ συνδυασμός ὅλων αὐτῶν τῶν ἱκανοτήτων καί δυνατοτήτων συντέλεσε στήν ὀρθή ἀπόδοση τοῦ περιεχομένου τῶν ὕμνων καί στήν ἀποφυγή παρεκκλίσεων σέ ἐπικίνδυνες ἀτραπούς παρερμηνειῶν τους. Πέραν τοῦ χαρίσματος τοῦ πειστικοῦ λόγου, τό ὁποῖο διαθέτει ὁ ἅγιος  Γέροντάς μας,  συμβάλει καί μέ τό μεταφραστικό του ἔργο στήν ἐποικο­δομητική γιά τόν ἀναγνώστη πρόσληψη τῶν μηνυμάτων, πού οἱ ὕμνοι παρέχουν, ἀλλά καί στόν ἀναγκαῖο ψυχικό του κραδασμό, στήν αἰσθητική του ἱκανοποίηση.
.        Ἀκόμα ὁ σεβαστός Πατέρας Ἀνανίας προσφέρει στόν Ἕλληνα Ὀρθόδοξο χριστιανό ὄχι μονάχα μιάν ἄρτια, ἀλλά καί μιάν ἀναγκαία μετάφραση τῶν ὕμνων τοῦ Ρωμανοῦ∙ γιατί, ἄς μή κρυβόμαστε, αὐτοί οἱ ὑπέροχοι ὕμνοι δέν ἀγγίζουν κάν σήμερα πολλές χριστιανικές ψυχές, ἀφοῦ ἡ ἀρχαία γλώσσα ἐδῶ καί καί κάμποσα χρόνια ἐξοβελίζεται συστηματικά ἀπό τήν Ἑλληνική Ἐκπαίδευση, σέ μιά ἐποχή πού μεγάλες Εὐρωπαϊκές χῶρες ἀναγνωρίζουν τήν ἀξία της καί τήν εἰσάγουν στά δικά τους σχολεῖα! Καί ὁ ἐξοβελισμός αὐτός τῆς γλώσσας, εἰρήσθω ἐν παρόδῳ, δυστυχῶς, ἔχει καταστεῖ, ἑκουσίως ἤ ἀκουσίως, ὅπλο καί κατά τῆς Ἐκκλησίας, ἀφοῦ ὅλα τά ἱερά βιβλία της εἶναι γραμμένα στήν ἀρχαία γλώσσα, τελικά ὅπλο καί κατά τῆς Ὀρθοδόξου χριστιανικῆς πίστεως…
.           Τό πρῶτο πού ἀντιλαμβάνεται ὁ ἀναγνώστης τῆς τρίτομης μεταφρασμένης ἐκδόσεως τῶν Ὕμνων τοῦ Ρωμανοῦ τοῦ Μελωδοῦ, εἶναι ὅτι ἐδῶ ὁ μεταφραστής Γέροντας δέν μεταφράζει σχολαστικά λέξη πρός λέξη τούς ὕμνους∙ δέ χάνει τό δάσος γιά χάρη τοῦ δέντρου. Γιά τό νόημα, τό περιεχόμενο καί τά μηνύματα τοῦ ἔργου ἀγωνίζεται, ἀλλά καί ἡ προσπάθειά του νά διασώσει καί τήν αἰσθητική πλευρά τοῦ ἔργου, νά μή ζημιώσει τήν ποιητική πνοή τῶν ὕμνων, τό ποιητικό κάλλος τους, εἶναι ἔκδηλη καί ἀποτελεσματική.
.             Γιά νά νιώσει καί νά χαρεῖ ὁ ἀναγνώστης τή μεγάλη προσπάθεια τοῦ Γέροντα, ἀλλά καί γιά νά δικαιωθοῦν καί αὐτός καί ὁ μεγάλος ὑμνωδός, δέν ἀρκεῖ νά διαβάσει μονάχα τή μετάφρασή του∙ ἀνάγκη πρῶτα νά διαβάζει τό πρωτότυπο κείμενο ἑνός ὕμνου δυό ἤ περισσότερες φορές καί νά προσπαθήσει νά συλλάβει ἕνα ποσοστό τῶν νοημάτων του μικρό ἤ μεγάλο, ἀναλόγως τῶν δυνατοτήτων του. Μετά ἀπό αὐτό θά στραφεῖ καί θά διαβάσει τή μετάφραση καί θά ἔχει πλέον ὁλοκληρωμένο τό  περιεχόμενο τοῦ ὕμνου στό νοῦ του. Στρεφόμενος καί πάλι κατά τό πρωτότυπο καί ξαναδιαβάζοντάς του, θά ἔχει πλέον τό αἴσθημα τῆς κτήσεώς του, ἀλλά καί τήν αἰσθητική ἱκανοποίησή του.
.            Παραθέτομε ἕναν ὕμνο καί τή μετάφρασή του ἀπό τόν Γέροντα, ἐνδεικτική τοῦ ἐπίπονου ἀλλά καί πολύ ἐπιτυχημένου ἔργου του:

Χορός ἀγγελικός ἐκπληττέσθω τό θαῦμα,
βροτοί δέ ταῖς φωναῖς ἀνακράξωμεν ὕμνον
ὁρῶντες τή ἄφατον τοῦ θεοῦ συγκατάβασιν∙
ὅν γάρ τέμουσι τῶν οὐρανῶν αἱ δυνάμεις
νῦν γηράλαιαι ἐναγκαλίζονται χεῖρες,
τόν μόνον φιλάνθρωπον.

 Ὅλο οἱ ἄγγελοι ἄς ἐκπλαγοῦν μἐ τὀ θαῦμα,
καί οἱ ἄνθρωποι ἐμεῖς μέ τά λόγια δυνατά ἄς ὑμνήσουμε,
βλέποντας τήν ἀνέκφραστη τοῦ Θεοῦ συγκατάβαση.
Γιατί Αὐτόν πού τρέμουνε τοῦ οὐρανοῦ οἱ Δυνάμεις
σήμερα γεροντικά χέρια ἀγκαλιάζουν,
τόν μόνο φιλάνθρωπο.

Κ. Καραστάθης, Ρωμανὸς ὀ Μελωδός

Σχολιάστε

«ΜΕΡΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ ΣΤΗΝ ΙΩΝΙΑ» Ἄνθρωποι μὲ περισσὴ ἀγάπη στὴν Ἐκκλησία, τὸν ἐκκλησιασμό, τὶς εἰκόνες, τὴν προσευχή, τὴν εὐλάβεια καὶ τὴ σεμνότητα. (μον. Μωυσῆς Ἁγιορ.)

Ἀναρτήθηκε ἀπὸ τὸν/τὴν christian-vivliografia στὸ ΒΙΒΛΙΟ-ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ/ - ΚΡΙΣΙΕΣ στὶς 27 Ἰανουαρίου 2013

«Μέρες ἀποκάλυψης στὴν Ἰωνία»

 Γράφει ὁ μοναχὸς Μωυσῆς, Ἁγιορείτης

ἐφημ. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», 27.01.2013

.         Πρόκειται γιὰ ἕνα καλογραμμένο, ἐνδιαφέρον καὶ ἀξιόλογο ἱστορικὸ μυθιστόρημα. Ἀναφέρεται στὸ δράμα τῶν Ἑλλήνων τῆς Ἰωνίας τῶν ἐτῶν 1914-1922. Συγγραφέας του εἶναι ὁ δημοσιογράφος Γ.Ν. Παπαθανασόπουλος.
.         Ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς μητέρας του, ἡ καταγωγή του εἶναι ἡ Μαγνησία. Πατρίδα τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Χαραλάμπους, ποὺ μαρτύρησε σὲ ἡλικία 113 ἐτῶν. Συμβαίνει καὶ ἡ μητέρα του νὰ γεννήθηκε στὴν ὡραία καὶ ἀλησμόνητη Μαγνησία. Ἡ Μαγνησία ἦταν ἡ ἕδρα τῆς μητροπόλεως Ἐφέσου, μιᾶς τῶν ἑπτὰ λυχνιῶν τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου.
.         Ἔχουν γραφεῖ ἀρκετὰ βιβλία γιὰ τὸν πολιτισμὸ τοῦ μακραίωνου μικρασιατικοῦ ἑλληνισμοῦ, τὴν πολύκλαυστη μικρασιατικὴ καταστροφὴ τοῦ Σεπτεμβρίου τοῦ 1922, τῶν ἠθῶν καὶ τῶν ἐθίμων τῆς μαρτυρικῆς γῆς τῆς Ἰωνίας. Νομίζουμε ὅμως πὼς δὲν ἔχει ἀναφερθεῖ δεόντως ἡ συμβολὴ τοῦ κλήρου στὰ γεγονότα τῶν ἐτῶν αὐτῶν. Δραστήριοι μητροπολίτες, εὐλαβεῖς ἱερεῖς καὶ πρόθυμοι διάκονοι παίζουν ἕναν σημαντικὸ ρόλο στὴ ζωὴ τῶν Μικρασιατῶν, ποὺ πάντα ἦταν κοντὰ στὴν Ἐκκλησία. Ἕνας τέτοιος ἱερεὺς εἶναι πάπα-Γιώργης Ψαλτόπουλος ἀπὸ τὸ Σιβρισάρι, παπποὺς τοῦ συγγραφέα, ποὺ ἐκοιμήθη στὶς ἀρχὲς τοῦ 1922 πάνω στὸ καθῆκον του. Τὸ σπίτι του ἦταν φιλανθρωπικὸ κατάστημα, κέντρο πνευματικοῦ ἀνεφοδιασμοῦ καὶ ἀποφάσεων γιὰ τὴν πρόοδο τῆς πατρίδος. Ἀποτελεῖ σεμνὸ ἥρωα τοῦ μικρασιατικοῦ ἑλληνισμοῦ καὶ τοῦ μυθιστορήματος, ποὺ ἐπηρεάζει, νουθετεῖ καὶ διδάσκει μὲ τὸν ταπεινό του λόγο καὶ τὸ φωτεινὸ παράδειγμά του.
.         Ἡ δασκάλα πρεσβυτέρα του Βασιλεία εἶναι μία ἀγέρωχη γυναίκα, ἀξιοπρεπὴς πρόσφυγας, μητέρα ἐκλεκτῶν παιδιῶν, ἔξυπνη, ἐργατική, αὐστηρὴ ὅσο πρέπει στὴ διαπαιδαγώγηση τῶν τεσσάρων παιδιῶν της, συμπαραστάτης σύζυγος, ὑπομονετικὴ χήρα. Ἡ τραγωδία καὶ τὸ δράμα τῆς ἀπώλειας τῆς μικρῆς περιουσίας της, οἱ πικρὲς περιπέτειες τῆς προσφυγιᾶς, ἡ πείνα στὴν Ἀθήνα περιγράφεται συγκινητικά. Στὸ πρόσωπο τῆς πρεσβυτέρας ἀπὸ τὴ Μαγνησία παρουσιάζεται ἡ ἀρχοντικὴ μορφὴ τῆς πονεμένης Μικρασιάτισσας, ποὺ δὲν λυγίζει εὔκολα στὶς ὀδύνες τοῦ βίου. Ὁ συγγραφέας τὴν περιγράφει καὶ τὴν παρουσιάζει ἀριστοτεχνικά.
.         Θὰ πρέπει εἰλικρινὰ καὶ ἀντικειμενικὰ νὰ ποῦμε πὼς ὁ συγγραφέας γνωρίζει πολιτικὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία, ἔχει ὀρθόδοξο φρόνημα, ἔχει γνώση τῆς τοπιογραφίας καὶ τῶν παραδόσεων. Γνωρίζει νὰ γράφει, ἀφήνει νὰ μιλοῦν οἱ ἥρωές του, στέλνει μυστικὰ μηνύματα, μᾶς συγκινεῖ. Ἄνθρωποι μὲ περισσὴ ἀγάπη στὴν Ἐκκλησία, τὸν ἐκκλησιασμό, τὶς εἰκόνες, τὴν προσευχή, τὴν εὐλάβεια καὶ τὴ σεμνότητα. Ἔχουν ἀρχές, ἰδανικά, βαθὺ νόημα στὴ ζωή τους, ἀγάπη στὴν πατρίδα. Κατέχουν τὸ φιλόθεο, τὸ φιλάρετο, τὸ φιλήσυχο, φίλεργο, φιλότιμο καὶ φιλάνθρωπο. Ξέρουν τί θέλουν, ξέρουν τί κάνουν, ξέρουν νὰ ὑπομένουν καὶ νὰ περιμένουν. Θυσιάζονται καὶ αὐτοθυσιάζονται, ἔχοντας γιὰ παράδειγμα ἄξιους κληρικούς.
.         Στὶς 550 σελίδες τοῦ βιβλίου «Μέρες ἀποκάλυψης στὴν Ἰωνία» τοῦ Γ.Ν. Παπαθανασόπουλου τῶν ἐκδόσεων «Ἀρχονταρίκι» παρουσιάζονται νέες πτυχὲς τοῦ μικρασιατικοῦ δράματος, ἀρκετὰ ἐνδιαφέρουσες. Συγχαίρουμε τὸν συγγραφέα καὶ προτείνουμε τὴν ἀνάγνωση καὶ τὴ μελέτη τοῦ πονήματος, ποὺ περιλαμβάνει στοιχεῖα χρήσιμα γιὰ τὴ γνώση τοῦ παρελθόντος πρὸς ἐνίσχυση τοῦ μέλλοντος. Τὴ μὴ λήθη πατρογονικῶν ἑστιῶν, ὥστε νὰ μὴ μείνουν σβηστὲς οἱ λυχνίες τῆς Ἀποκάλυψης.

Μοναχός Μωυσῆς Ἁγιορείτης