Υποκρισία και αυθεντικότητα Το προσωπείο του μηδενισμού και το πρόσωπο του εσχάτου νοήματος

Όσο προχωρεί η κοσμική ευγένεια,
τόσο χάνεται η απλότητα,
η χαρά και το φυσικό
ανθρώπινο χαμόγελο
Μ. Παϊσιος

Ο σύγχρονος άνθρωπος «το παίζει κύριος» όσο και αν αυτό του κοστίζει σε αυθεντικότητα. Η συμπεριφορά του δεν κατευθύνεται από ενδόμυχες, ψυχολογικές διαθέσεις ή ηθικές και πνευματικές προοπτικές, αλλά προσαρμόζεται στις απαιτήσεις των άλλων. Σκέπτεται, επικοινωνεί, ντύνεται και καταναλώνει όπως θα ‘πρεπε να το κάνει. Η κοινωνική αποδοχή και καταξίωση ανάγεται σε βασικό κριτήριο αξιολόγησης της συμπεριφοράς. Ο κοινωνικός ρόλος υποκαθιστά το προσωπικό ήθος.

Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι προγραμματισμένος να απαντά στις απαιτήσεις της ομάδας. Υπο-κρίνεται, δηλαδή τελεί υπό την κρίση των άλλων. Πρωταγωνιστεί στην τραγωδία της ματαιότητας. Κωδικοποιημένος, αποξηραμένος, στερεοτυπικός, κουρδισμένος και μόνος. Καλύπτει την απελπισία και το άγχος με ψευδαισθήσεις ηδονισμού, ελευθερίας και παντοδυναμίας.

Κρίσιμο είναι το πλαίσιο αναφοράς του. Σε ποιόν ή που αναφέρεται; Ποιόν ή τι έχει ως κριτήριο; Από ποιόν ή από τι αξιολογείται; Η ελευθερία προϋποθέτει εκούσιο και χαρούμενο προσανατολισμό της ύπαρξης, σύμφωνα με ηθικές αρχές και αξίες. Ηθική δεν εννοούμε ένα σύνολο συνταγών καθώς-πρεπικής διαγωγής, αλλά τη δυνατότητα υπέρβασης των συνειδητών ή ασυνείδητων ενορμητικών διαθέσεων. Η ηθική είναι πλαίσιο και κώδικας ελευθερίας. Προοπτική υπαρξιακής αναμορφώσεως και τελειώσεως.

Αποκορύφωση της ηθικής δυνατότητας είναι η αρχή της υπακοής στο θείο θέλημα. Τότε μόνο καθίσταται οντολογικά έγκυρη η ηθική, όταν αποτελεί στερεοποιημένη έκφραση του θείου θελήματος. Διαφορετικά σχετικοποιείται καθώς εμπλέκεται στην διάσταση της χρονικότητας και εκπίπτει σε νοοτροπία.

Ο πνευματικός άνθρωπος δεν είναι "καθώς πρέπει" αλλά καθώς ο Θεός θέλει. Κύρια μέριμνά του είναι να αρέσει στο Θεό. Με αυτόν τον τρόπο οι διαπροσωπικές του σχέσεις λειτουργούνται κάτω από τον ορίζοντα της ελευθερίας. Δεν κρίνεται από κανένα, δεν έχει ανάγκη να συμβιβασθεί ώστε να επιτύχει αποδοχή, ένταξη, φιλία, στοργή. Έχει το πολίτευμά του στον ουρανό. Ελευθερώνεται απ’ όλες τις δεσμεύσεις του κόσμου ενώ κατανοεί βαθύτερα τις λειτουργίες του κόσμου. Απομακρύνεται και συμμετέχει εναργέστερα. Ουρανοβάμων και προσγειωμένος. Απαθής με υπερευαισθητοποιημένες τις αισθήσεις. Μοναχός αλλά με καρδιακή συμμετοχή στον πόνο του κόσμου.

Σε πλήρη υπακοή, ζει την εμπειρία της απόλυτης ελευθερίας. Βυθίζεται στη χαρμόνη και την καλή θλίψη της αγίας τρέλας. Στην προσευχή, την αγάπη και την ταπείνωση. Ολότελα αναρχικός, ριζικά επαναστάτης. Είναι ο μεγάλος ξένος του κόσμου. Έχει βιώσει το μεγάλο ντελαπάρισμα. Την αναστροφή όλων των αξιών. Απαλλαγμένος από την ιδιοτέλεια και τους ιδεοψυχαναγμασμούς της συμβατικότητας, αυτός μόνο, έχει καθαρή ματιά. Βλέπει καταλαβαίνει και ερμηνεύει το νόημα των ιστορικών γεγονότων. Απελευθερωμένος από τις ταχτικές του κόσμου, αξιολογεί με διαύγεια τα δρώμενα. Κατεβαίνει στο ύψος της ταπεινώσεως και αγκαλιάζεται από το μεγαλείο της έσχατης απλότητας. Συντρίβεται. Ενώνεται με τα πάντα. Συμμετέχει στα πάντα. Γίνεται δοχείο εξαγνισμένο της απείρου καθαρότητας. Ολοκληρωτικά αυθεντικός, ως κοινωνός της υπέρτατης αυθεντικότητας, της αρρήτου, αφαντάστου και υπερνοητής αληθινότητας.

Η αλήθεια είναι το άνθος της υπερβατικής, ερωτικής μέθεξης. Η γνησιότητα είναι ο καρπός της σχέσης μας με τον Μεγάλο Αληθινό. Αυτόν που άρχει τα σύμπαντα και πεθαίνει από αγάπη για να γίνει ο άνθρωπος Αλήθεια.

του Νικήτα Καυκιού